Vergeet doping: zo werkt autohemotherapie bij artrose

Tot nu toe was ik meer bekend met de term "autologe bloedtherapie" in verband met doping, vooral in de wielersport. Bloeddoping is een methode om de hemoglobineconcentratie in het bloed van een atleet te verhogen door bloedreserves te transfuseren. Een paar weken voor een wedstrijd wordt een bepaalde hoeveelheid bloed afgenomen, meestal na een hoogtestage. Het bloed heeft dan meer rode bloedcellen en is daarom efficiënter omdat er meer zuurstof kan worden getransporteerd. Dit bloed wordt dan kort voor de wedstrijd opnieuw geïnjecteerd. Deze methode van prestatieverbetering is sinds 1985 verboden.

Therapie met je eigen bloed heeft echter niet alleen een prestatieverhogend effect, het kan ook verlichting bieden bij aandoeningen aan het bewegingsapparaat.

Therapie in plaats van doping

De term autologe bloedtherapie of autologe bloedbehandeling verwijst naar verschillende procedures die met elkaar gemeen hebben dat er eerst een bepaalde hoeveelheid bloed bij de patiënt wordt afgenomen en vervolgens opnieuw wordt geïnjecteerd. De eerste pogingen tot deze vorm van therapie dateren van het einde van de 19e eeuw. Vandaag de dag wordt autologe bloedtherapie bijvoorbeeld gebruikt voor artrose.

In Zwitserland lijden ongeveer twee miljoen mensen aan reumatische klachten. Reuma is een verzamelnaam voor meer dan 200 verschillende ziekten van het bewegingsapparaat. Volgens de Rheumaliga Schweiz zijn de meest voorkomende vormen artritis (gewrichtsontsteking)
en osteoporose (verhoogde broosheid van de botten), arthrose (gewrichtsslijtage)

De oorzaken van gewrichtsartrose zijn divers: genetica speelt een rol, overbelasting of verkeerde belasting of onderliggende ontstekingsziekten kunnen leiden tot artrose. Een van de belangrijkste oorzaken is echter beschadiging van de gewrichten door een ongeluk. De symptomen variëren van gewrichtspijn en stijfheid van het aangetaste gewricht tot beperkte mobiliteit. Artrose wordt over het algemeen als ongeneeslijk beschouwd. De symptomen worden meestal behandeld met een mix van therapieën: gerichte beweging van het aangetaste gewricht, medicatie of chirurgische behandeling tot gewrichtsvervanging.

Hoe autohemotherapie in theorie werkt

En dan is er nog autologe bloedtherapie. Simpel gezegd neemt de arts bloed af van de patiënt en injecteert vervolgens bepaalde delen daarvan in het zieke gewricht. In de Alphaclinic in Zürich behandelt orthopedisch chirurg Dr. Marcel Gloyer patiënten met deze therapie.

Wat betekent de term autohemotherapie voor de leek?
**Dr. Marcel Gloyer MD:**Zoals de naam al zegt, is dit een vorm van therapie waarbij gebruik wordt gemaakt van het eigen bloed van de patiënt. Het bestaat al heel lang. De oorsprong gaat meer dan 100 jaar terug. Aanvankelijk probeerde men het bloed onveranderd terug te injecteren in het lichaam. We weten nu echter dat dit ontstekingsreacties en meer pijn veroorzaakt. Daarom injecteren we tegenwoordig alleen nog maar delen van ons eigen bloed.

Wat betekent dat?
Bloed bestaat uit verschillende bestanddelen. In de centrifuge scheiden we deze componenten ongeveer vijf minuten om drie delen te verkrijgen: Plasma, plaatjes en rode en witte bloedcellen. Het plasma en de bloedplaatjes gebruiken we meestal in de therapie. Het doel van therapie met lichaamseigen bloed is dat de groeifactoren die het bevat stamcellen "aantrekken". Dit zijn cellen die zich kunnen ontwikkelen tot kraakbeencellen. Daarnaast heeft het autologe bloedplasma een ontstekingsremmende werking en beschadigt het, in tegenstelling tot cortison, het weefsel niet verder.

We lezen vaak over bloedplaatjesrijk plasma, kortweg PRP, in verband met autologe bloedtherapie. Wat betekent dit?
Afhankelijk van hoe het bloed in de centrifuge wordt verwerkt, wordt er meer of minder bloedplaatjesrijk plasma geproduceerd. Hoe hoger de concentratie, hoe effectiever het plasma is in het gewricht. We hebben het dan over een concentratie die na bewerking twee tot acht keer zo hoog is. Een hogere concentratie gaat echter ook gepaard met een hogere productie-inspanning en dus hogere kosten.

Zo ziet de praktijk eruit

Theorie verandert plotseling in praktijk als Marcel Gloyer opstaat van zijn bureau en zegt: "Kom, ik zal je laten zien hoe het werkt." Zo gezegd, zo gedaan. Hij laat zijn bloed afnemen, dat vervolgens vijf minuten in de centrifuge wordt verwerkt. Daarna heeft hij een beetje plasma dat hij bijvoorbeeld in zijn kniegewricht kan injecteren.

Geen autologe bloedtherapie via de zorgverzekering

Na afloop zitten we weer in de spreekkamer van Marcel Gloyer en praten we over geld.

Zorgverzekeraars vergoeden de kosten van autohemotherapie niet. Waarom niet?Een medische praktijk moet eerst investeren in de infrastructuur: Je hebt de centrifuge nodig en moet de spuiten kopen. De fabrikanten maken dit erg duur. Elk bedrijf heeft zijn eigen systeem en deze zijn niet compatibel met elkaar - net als koffiecapsules of accessoires voor mobiele telefoons. Dit resulteert in prijzen die meerdere malen hoger liggen dan de prijs van cortison, dat tegenwoordig vaak wordt gebruikt bij de behandeling van artrose. Eén ampul cortison kost ongeveer frank 20,-. Dit wordt gedekt door de verzekering, net als alle diensten in verband met de injectie in het gewricht. Dit omvat het werk van de praktijkassistent, het materiaal (handschoenen, hoes en ontsmettingsmiddel, spuit en naald, etc., etc.) en uiteindelijk het werk van de arts voor de betreffende injectie.

En wat kost een spuit autoloog bloed?
Rond de 250 frank - afhankelijk van de bereiding. Deze kosten omvatten alle diensten die worden gedekt door de verzekering voor cortisone-injecties plus het materiaal voor het autologe bloed. Volgens de wet is dit puur privéplezier en mag de verzekeringsmaatschappij niet gefactureerd worden voor de behandeling met autoloog bloed. Dit betekent dat de patiënt of patiënten op dit moment alle kosten zelf moeten dragen.

Ik had in 2019 kraakbeenschade in mijn linkerknie. Tijdens de daaropvolgende operatie werd bij mij ook lichte tot matige artrose vastgesteld. Zou autologe bloedtherapie voor mij dan een manier zijn om de symptomen te verlichten?
Absoluut. We geven meestal drie injecties met je eigen bloed voor de knie. Dat kost je dus 750 frank. De behandeling wordt echter alleen gegeven als je symptomen hebt; preventieve therapie wordt niet aanbevolen.

We hebben het nu over de knie. Hoe zit het met andere gewrichten?In principe hetzelfde. Met onze centrifuge kunnen we het bloed zodanig bewerken dat we maar een paar milliliter krijgen. Maar dit injecteren in een klein gewricht, ik denk aan de teen, is praktisch onmogelijk. Simpel gezegd: hoe groter het gewricht, hoe beter.

En wat is de prognose voor het verlichten van de symptomen, aangezien er geen genezing is
? De kans dat autohemotherapie werkt is tussen de 80 en 95 procent. Onderzoekers zijn aan het uitzoeken wie welk type bloedbehandeling nodig heeft. In de regel verlicht een behandeling met drie injecties de symptomen gedurende drie tot twaalf maanden. Als algemene regel geldt: hoe minder ver gevorderd de artrose, hoe groter de kans op succes van autologe bloedtherapie.

Bloedtherapie wordt echter niet alleen in de geneeskunde gebruikt,
Het wordt in de schoonheidsindustrie op de markt gebracht als een wondermiddel. Het woord zegt het al: antiveroudering. Ik denk dat de onderzoeken hier dun gezaaid zijn. Om het vriendelijk te zeggen. En ik neem aan dat de aanbieders hier ook meer dan 250 frank per injectie vragen, hoewel de bereiding van het bloed precies hetzelfde is als bij de medische toepassing. Ik zou mijn kale hoofd zeker niet laten behandelen met autoloog bloed.

En hoe zit het met doping?

Tot slot nog even kort over het heikele onderwerp doping. U bent ook de teamarts van de Zwitserse wielerploeg Q36.5 Pro Cycling Team. Is bloeddoping echt geen thema meer?
Het zit zo: In de wielersport geldt de zogenaamde "no needle policy". Als ik iets in een ader van een wielrenner injecteer (zelfs in noodgevallen), moet ik dit melden bij Antidoping Zwitserland. Als ik dit niet doe, moet de renner consequenties verwachten. Uiteindelijk is de sporter altijd verantwoordelijk voor wat er in zijn lichaam gaat.

Bloeddoping is tegenwoordig relatief eenvoudig op te sporen in laboratoria?
Dat is precies hoe het is.

Uiterlijk sinds het Festina-schandaal in de Tour de France van 1998 heerst er echter op de een of andere manier een algemene argwaan in de wielersport.
De renners staan onder enorme druk. Wielrennen is hun broodwinning, vooral in materieel opzicht. Als de prestaties niet goed zijn en je een navenant karakter hebt, is de verleiding om naar ongeoorloofde middelen te grijpen gewoonweg groot. Dat is geen excuus, maar misschien wel een verklaring. En om dit op dit punt te benadrukken: Je zult waarschijnlijk geen sport vinden die zo vaak en zo streng gecontroleerd wordt als wielrennen. Bovendien moet je altijd extreem voorzichtig zijn met wat je eet.

Heb je een voorbeeld?
Alle voedingssupplementen en alle medicijnen die een wielrenner gebruikt, worden bijvoorbeeld gecontroleerd. Er zijn overeenkomstige lijsten van de UCI, de Wereldwielerunie en Wada, het Wereld Anti-Doping Agentschap, die jaarlijks worden gepubliceerd. Voordat ik een atleet ook maar één vitamine C-poeder voorschrijf, moet ik er zeker van zijn dat het toegestaan en schoon is. In het ergste geval kan slechts één verontreiniging die tijdens de productie kan zijn opgetreden, een positieve dopingtest betekenen en het einde van een carrière betekenen.

Dus alles gaat goed in de wielersport?
Dat zou waarschijnlijk een beetje naïef zijn. Iedereen die vals wil spelen, vindt manieren om dat te doen. Helaas. Eén ding is zeker: systematisch dopinggebruik zoals in het verleden bestaat vandaag de dag niet meer. Wij teamartsen doen ons werk uit passie voor de sport. Ieder van ons werkt zelfstandig in een praktijk of kliniek en heeft ook een inkomen te verliezen.

Terug naar medische therapie: meer onderzoek nodig

Volgens Marcel Gloyer zal het nog jaren duren voordat zorgverzekeraars artrosebehandeling met autoloog bloed vergoeden. Meer onderzoek en de bijbehorende studies zijn nodig. Tot die tijd zullen patiënten geen andere keuze hebben dan de kosten van een behandeling met hun eigen bloed uit eigen zak te betalen.

De aanbeveling van de orthopeed is dat als een behandeling met autoloog bloed minder dan drie maanden werkt, de patiënt een andere optie moet overwegen. Vooral met het oog op de kosten. Als de pijn ernstig is, kan een cortisone-injectie in het gewricht ook verlichting geven. Een operatie is meestal de laatste optie voor Marcel Gloyer. Hij geeft de voorkeur aan minimaal invasieve technieken en, waar mogelijk, aan gewrichtspreservatie.
Als dit niet mogelijk is, worden waar mogelijk op maat gemaakte implantaten (zoals een op maat gemaakte knie) gebruikt.

Dit artikel is geschreven als onderdeel van onze speciale week over het thema "Rood". Zeven dagen, zeven artikelen. Meer informatie en alle tot nu toe gepubliceerde artikelen vind je hier: