Lichaamspositiviteit: ik wil niet elk litteken, elke kilo, elk rolletje accepteren

Ik voel me omringd door naakte mensen, en niet alleen in het zwembad of de sauna, maar ook in de digitale wereld, vooral door vrouwen (jong en oud) die me trots hun wulpse buiken, billen en heupen laten zien - voor body positivity, natuurlijk. Alomtegenwoordig op sociale media, worden de wortels ervan vaak vergeten: de oorspronkelijke beweging was een politiek antwoord op extreme gewichtsdiscriminatie in onze maatschappij.

Heden ten dage lijkt dit doel niet meer goed gedefinieerd: onder de hashtag #bodypositivity zijn er vooral posts over #bodyconfidence, oftewel lichaamsgerelateerd zelfvertrouwen. En daarom blijft de feministische kritiek binnenstromen: de manier waarop body positivity nu wordt geportretteerd op Instagram en bedrijf. is opnieuw gericht op aantrekkelijkheid. Een echte bevrijding van (zelf)objectivering lijkt daarom onmogelijk. De beweging, die eigenlijk heel belangrijk is, is gemonetariseerd en gepolitiseerd tot het punt van rafelen.

Lichaamspositiviteit in de werkelijkheid

En in de analoge wereld? Ik word lastiggevallen, vooral akoestisch. Naast denigrerende opmerkingen over de lichaamsvormen van andere mensen, hoor ik er ook een paar waarvan gezegd wordt dat ze 'op een goede manier' zijn, maar zonder dat dat echt zo is. Want iemand feliciteren met afvallen is blijkbaar nog steeds het non plus ultra onder de complimenten, samen met het twijfelachtige 'Je ziet er geweldig uit voor je XX jaar'. Afvallen lijkt nog steeds wenselijker dan niet oud worden.

En dan zijn er twee, nee, drie kanten die in mij vechten: het kleine meisje dat blij is om anderen een plezier te doen, de vrouw die er niets om geeft en de journalist die weet dat niet alle kilo's per se te veel zijn. Maar op een bepaalde leeftijd leidt overgewicht, zeker als je ook nog atletisch bent, tot problemen met mobiliteit, gezondheid en dus ook welzijn. Moet ik met studies en feiten komen? Ik denk het niet. Ernstig ondergewicht of overgewicht is ongezond. Punt uit.

Body shaming: er is voor elk wat wils

Ik geef het toe: hoewel ik boven de ideale body mass index zit (die, hoewel tegenwoordig vaak bekritiseerd, nog steeds heel vaak de enige is die obesitas definieert), ben ik geen fan van de huidige body positivity beweging. Het is duidelijk belangrijk en positief dat onze maatschappij lichaamsvormen accepteert die verder gaan dan het onrealistische ideaal van supermodellen, maar ik geloof dat een vrouw die zich ongemakkelijk voelt in haar eigen lichaam ook het recht heeft om het te veranderen of te willen veranderen. Niet alleen is elk lichaam anders, maar ook elke individuele gevoelsfactor.

Er is niets mis met van jezelf houden als je je bewust bent van de betekenis van deze 'liefde'. Ik maak alleen bezwaar tegen het idee dat je een constante stroom van geluk moet kunnen ervaren of dat je elk kuiltje, elke rol, elke centimeter van je lichaam met vreugde moet accepteren.

Neutrale vrijheid: houd je commentaar voor jezelf

Wat nu? Het is een dilemma. Mensen (en als ik het over mensen heb, bedoel ik meestal vrouwen) krijgen niet alleen kritiek als ze hun zachte buik laten zien, maar ook als ze gebeeldhouwde buikspieren of strakke heupen laten zien. Ja! Goed bezig! Tot slot kan elke vrouw zich gemarginaliseerd en beoordeeld voelen: 'shaming equality' en body positivity zijn trending. Het enige tegengif is body neutrality, oftewel lichaamsneutraliteit.

Om het verder uit te leggen: body positivity moedigt je aan om je altijd mooi te voelen en van je lichaam te houden, ongeacht je grootte. Lichaamsneutraliteit daarentegen richt zich meer op hoe je je voelt dan op hoe je eruit ziet. Lichaamsneutraliteit nodigt ons uit om onszelf en anderen in de eerste plaats op te vatten als complete mensen en om een waardenconcept te ontwikkelen dat gebaseerd is op iemands innerlijkheid.

Het is nuttig om te weten hoe je je voelt en hoe je je voelt.

Het is dus nuttig om de vele lagen van complexe sociale conditionering die de betekenis van verschillende lichaamsvormen inboezemen, af te pellen om uiteindelijk de waarheid te zien: schoonheid, slankheid en aantrekkelijkheid mogen dan wel aangenaam zijn, maar ze zeggen niets over iemands karakter, persoonlijkheid, levensstijl en geluk.

De te betalen prijs

Hoe breng je dit dagelijks in de praktijk? Slik de hap door in de vorm van een opmerking. In de digitale en echte wereld. Ik weet dat het makkelijker gezegd is dan gedaan. Het evalueren van lichamen is dagelijkse kost, maar is het een natuurlijk instinct of is het gewoon iets dat we hebben geleerd van de maatschappij? Zijn we geconditioneerd om elkaar te ondermijnen door elkaar voortdurend te bekritiseren? Of is het gewoon de oermens in ons, voor wie gezondheid - en dus vruchtbaarheid - van het grootste belang is?

In elk geval voel ik me ongemakkelijk als mensen me van die 'complimenten' geven: 'extra kilo's maken je mooi', 'botten voor honden, slappe spieren zijn veel sexier'. Ik voel me altijd een beetje als het prijsvarken op het dorpsfeest. 'Kijk eens hoe lekker, hoeveel vlees'.

Recentelijk was ik echter getuige van een veel onaangenamere situatie. Vrouw A tegen vrouw B bij het zwembad, blijkbaar een oude bekende: "Wow, je bent afgevallen! Hoe heb je dat gedaan?". Vrouw B: 'Ik heb darmkanker'. Vreselijk, nietwaar? Dat is de prijs die je betaalt voor jezelf laten gaan. Niet lichamelijk. Menselijk.