Tussen levenselixer en gifcocktail: Hoeveel zout is te veel?

Gemiddeld eten mensen in Europa tussen de 8 en 19 gram zout per dag. Te veel, zegt de WHO en adviseert een maximale dagelijkse hoeveelheid van 5 gram voor volwassenen en 2 gram voor kinderen.

Daarom heeft je lichaam natrium nodig

Zonder natrium zou er veel misgaan in je lichaam. Dit komt omdat het mineraal onder andere betrokken is bij het reguleren van de bloeddruk en de zuur-base- en waterbalans. Samen met kalium is het nodig voor de talloze kalium-natriumpompen om stoffen uit te wisselen tussen cellen en om de waterhuishouding en dus ook de bloeddruk te regelen. Je kunt meer te weten komen over kalium in het artikel hier:

Natrium dient ook als buffer door te helpen de pH-waarde van het bloed binnen een smal bereik te houden. Als hier iets uit balans raakt, heeft dit invloed op veel biochemische processen in het lichaam.

Het mineraal is ook essentieel voor de geleiding van zenuw- en spierimpulsen, omdat natriumionen de overdracht van zenuwimpulsen en het samentrekken van spiervezels mogelijk maken. Een evenwichtige natriumspiegel is daarom essentieel zodat je je bewegingen kunt coördineren en vitale organen zoals het hart goed kunnen functioneren.

Wat gebeurt er als je een natriumtekort of -overschot hebt?

Een tekort aan natrium kan leiden tot vermoeidheid, duizeligheid, spierkrampen en in extreme gevallen zelfs bewusteloosheid. Een ernstig tekort komt echter zelden voor, omdat de meeste mensen tegenwoordig meer dan genoeg zout binnenkrijgen.

Veel vaker komt een teveel voor: Te veel natrium in de voeding verhoogt de bloeddruk en het risico op hart- en vaatziekten. Een hoge natriuminname belast het lichaam doordat het bloedvolume toeneemt. De resulterende hogere weerstand in de bloedvaten verhoogt de bloeddruk. Als deze op de lange termijn te hoog is, beschadigt hij de bloedvaten en het hart en werkt hij hartaanvallen en beroertes in de hand.

Maar: niet iedereen heeft dezelfde gevolgen van te veel zout. Studies van nutrigenomics laten zien dat mensen verschillend reageren op een hoge natriuminname. Er is bijvoorbeeld aangetoond dat verschillende variaties van een bepaald gen van invloed zijn op de vraag of mensen bijzonder gevoelig zijn voor zout. Mensen met de gevoelige genvariant ervaren een sterkere stijging van de bloeddruk. Deze mensen hebben vooral baat bij een natriumarm dieet.

Een teveel aan natrium kan de bloedvatwanden ook rechtstreeks beschadigen en bijdragen aan aderverkalking. Daarnaast wordt een hoge inname van natriumchloride in verband gebracht met een verhoogd risico op maagkanker, omdat het de maagwand kan beschadigen. Te veel zout veroorzaakt ook op lange termijn problemen voor de nieren.

Waar zit veel natrium in?

Gereide maaltijden, snacks en fastfood bevatten vaak verborgen zout. Maar zelfs schijnbaar onschuldige producten zoals brood, muesli of sauzen kunnen veel natrium bevatten. Let daarom op de voedingsinformatie op bewerkte voedingsmiddelen en kies bij voorkeur zoutarme alternatieven. Onbewerkte voedingsmiddelen, vooral vers fruit, groenten, peulvruchten en volkorenproducten, bevatten van nature minder natrium. Hier kun je met een gerust hart eten.

Wat je nog meer moet weten over natrium

Natrium is een extreem reactief alkalimetaal dat verrassende eigenschappen heeft: hoewel het een metaal is, drijft natrium op water. Dit komt door zijn zeer lage dichtheid van slechts 0,97 g per kubieke centimeter - minder dan die van water. Maar wees voorzichtig als je dit nu wilt controleren: Als je een klomp natrium in water gooit, kan dat een explosie veroorzaken. Dit komt doordat er natriumhydroxide wordt gevormd en waterstofgas vrijkomt. De reactie is zo exotherm dat het waterstofgas kan ontbranden.

En nog iets ongewoons: ondanks het metaalachtige karakter is natrium bij kamertemperatuur zo zacht dat het met een mes gesneden kan worden. Het is zelfs zachter dan lood. <p