Waarheid of waanzin: Hebben baby's echt altijd blauwe ogen?

De wijze woorden van je ouders onthoud je voor de rest van je leven. Mijn moeder zei bijvoorbeeld altijd: "Alle baby's hebben blauwe ogen bij de geboorte. Hun echte oogkleur ontwikkelt zich pas later." Dat is me bijgebleven. Ik geloofde dat. En het werd me vele malen bevestigd: Alle pasgeborenen die ik tot nu toe live en in kleur heb gezien, hadden blauwe - meestal donkerblauwe - ogen.

Ik kijk mijn ogen uit als ik onderzoek doe voor dit artikel en me realiseer dat mijn moeder en ik het mis hadden. Tenminste op sommige plaatsen. We waren zo naïef!

In onze verdediging: Blauwe babyogen zijn een wijdverbreide mythe die blijft bestaan. En in feite kun je in dit land gemakkelijk de indruk krijgen dat alle baby's eerst blauwe of in ieder geval blauw glinsterende ogen hebben.

De geboorteplaats is bepalend

Dit komt echter doordat het aantal mensen met een donkere huidskleur hier lager is. In Europa en Noord-Amerika worden de meeste baby's geboren met blauwe ogen. In Afrika, Azië en Zuid-Amerika daarentegen worden de meeste baby's geboren met bruine ogen.

Het "pigment" dat hiervoor verantwoordelijk is, heet melanine. Dit pigment maakt de iris van ons oog bruin - als het aanwezig is. Kinderen in noordelijke, zonarme streken hebben bij de geboorte heel weinig melaninepigment in hun ogen. In het begin zie je alleen de basiskleur - blauw. Na de geboorte begint de eigenlijke productie en de echte oogkleur ontwikkelt zich dan tijdens het eerste levensjaar. Het duurt enige tijd voordat de melanine volledig is afgezet.

In zuidelijke streken daarentegen worden de ogen van de baby al in de baarmoeder beschermd tegen sterk zonlicht. De melanine absorbeert het en daarom zijn de ogen vanaf de geboorte donkerder.

Betekent dit dat baby's met blauwe ogen minder beschermd zijn tegen UV-stralen? Ja en nee: volgens "Augenärzte Bern" is het onjuist om te beweren dat blauwe ogen een biologisch nadeel hebben. Het tegenovergestelde is het geval. "Minder melanine betekent dat er meer zonlicht doorkomt, wat een voordeel is op noordelijke breedtegraden, omdat zonlicht nodig is voor de aanmaak van vitamine D."

Wat ouders met oogkleur te maken hebben

Blauw, groen of bruin: de kleur van de ogen van het kind hangt uiteindelijk af van de concentratie melanine in de iris. Blauwe ogen hebben heel weinig melanine, groene ogen hebben iets meer en donkere ogen hebben veel melanine. De genen zijn verantwoordelijk voor de oogkleur - of eigenlijk voor de melanineproductie.

Maar hoe kan het dat ouders met bruine ogen kinderen krijgen met blauwe oogkleuren? Dat heeft te maken met de combinatie van genen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen: Het fenotype is verantwoordelijk voor de uiterlijke kenmerken die zichtbaar zijn. Het genotype bestaat uit de genetische informatie, die in twee vormen aanwezig is - een van de moeder en een van de vader.

Als beide delen de informatie "blauw" doorgeven, heeft het kind het genotype blauw/blauw en blauwe ogen als fenotype. Als de moeder de informatie "blauw" doorgeeft en de vader "bruin", heeft het kind het genotype blauw/bruin en bruine ogen omdat bruin dominant is over blauw (zie de infobox "De zeldzaamste oogkleur ter wereld"). Maar als het kind later zelf nakomelingen krijgt, kan het de informatie "bruin" of "blauw" die het bij zich draagt doorgeven. Dit betekent dat ouders met bruine ogen ook kinderen kunnen krijgen met een blauwe oogkleur.

De vele grillen van de natuur

In zeer zeldzame gevallen - één op de 250.000 mensen heeft er last van - zijn er zelfs twee verschillend gekleurde ogen. Het verschijnsel heet heterochromie en wordt veroorzaakt door een stoornis in de pigmentatie van de iris: Het ene oog krijgt gewoon minder melanine. Maar dit is onschuldig. Gewoon een gril van de natuur.

Over een speling van de natuur gesproken (of is het eerder ironie van het lot?): Terwijl ik dit artikel schrijf, probeert mijn moeder me te pakken te krijgen. Mama, ik bel je terug! En dan heb ik je veel te vertellen over de zogenaamd altijd blauwe ogen van de baby's ...

In de serie "Waarheid of waanzin?" zoek ik spannende babywijsheden en bizarre zwangerschapstheorieën tot op de bodem uit. Reeds gepubliceerd: