Herken je de jojo nog?
13-9-2022
Vertaling: machinaal vertaald
Ze hebben me geïnspireerd, gevormd en ook gefrustreerd. Het speelgoed uit mijn jeugd. Een daarvan is de jojo.
De jaren 90 waren mijn jeugd. Een van de beste decennia om in op te groeien. Smartphones waren een vreemd concept, een computer bestond pas vanaf Windows 95 en een spelcomputer na jarenlang smeken van mijn ouders. Analoge fysieke speeltjes waren toen nog helemaal in. En als er één stuk speelgoed uit die tijd onmisbaar is, dan zijn het wel jojo's. Of ze nu van hout, plastic of metaal waren, je kon ze op elke hoek kopen. Mijn eerste was een klassiek houten model. Maar ik raakte er na een tijdje mee verveeld.
Gelukkig voor mij kreeg ik op een dag een jojo die de deur naar een andere wereld opende: hij had een vrijlopende as. Dit betekende dat hij langer kon draaien met de snaar uitgeschoven. Maar nog beter waren de ingebouwde rode flikkerende lichtjes. Ze zorgden ervoor dat elk kind op de speelplaats er binnen de kortste keren mee rondliep. Al snel waren er kleine gevechten om te zien wie de beste kunstjes kon doen. Het enige probleem was: we waren pas zeven jaar oud en hadden er geen idee van. En omdat er in die tijd geen YouTube was om van de groten te leren en je vaardigheden te verbeteren, stierf de hype geleidelijk af. Ik heb toen drie of vier trucs geleerd die ik nu nog steeds in mijn slaap kan doen, maar helaas had ik aan meer niet genoeg in mijn jojo-carrière.
Vandaag vraag ik me af waar het gehypte speelgoed van toen eigenlijk vandaan komt? Wie heeft het uitgevonden en waar is het gebleven?
Oorsprong nu nog onduidelijk
De oorsprong van de jojo wordt nog steeds besproken. Sommige historici beweren dat het duizend jaar voor Christus in China ontstond. Hoewel er geen officiële gegevens over bestaan, suggereert een gelijkenis met de diabolo - waarvan de oorsprong is gedateerd op die tijd en regio - dat het speelgoed uit China afkomstig kan zijn.
Het eerste historische document dat melding maakt van een jojo-achtig apparaat komt uit Griekenland in 500 voor Christus. Het toont een schijf van aardewerk die waarschijnlijk werd gebruikt om gordijnen op te hangen. Er is echter een schilderij op een Griekse vaas waarop een jongen met een jojo speelt, wat het gebruik van deze schijven voor het spelen zou kunnen bewijzen.
.
Volgens historische verslagen verstopten 16e-eeuwse jagers op de Filippijnen zich in bomen en gebruikten een steen aan een lang touw om naar wilde dieren beneden te gooien. Het wapen kon worden opgetrokken en weer neergegooid voor verschillende aanvallen op de prooi. Het is dus waarschijnlijk dat de jojo niet alleen vanuit China zijn weg vond naar Griekenland, maar ook naar de Filippijnen, waar het lange tijd een populair kinderspeelgoed was.
In de 18e eeuw vond het speelgoed zijn weg van het Oosten naar Europa, vooral naar de aristocratie van Schotland en Frankrijk en verder naar Engeland en Duitsland. Goethe schreef in 1790 in Venetië: "Wat een vrolijk spel! In 1791 noemde de Zweedse verlichtingsfilosoof Johan Henric Kellgren de jojo in zijn gedicht "Dumboms leverne" als "joujou de Normandie". Of de term "jojo" is gemodificeerd uit "joujou" ligt voor de hand, maar is historisch niet bevestigd. Het was iemand anders die de naam officieel toekende.
Pedro Flores gaf het speelgoed zijn naam
Op 9 juni 1928 richtte Pedro Flores in Santa Barbara de "Yo-Yo Manufacturing Company" op. In het begin maakte Flores zijn jojo's met de hand en verkocht ze aan buurtkinderen. Dit handgesneden speelgoed bevatte een belangrijke vernieuwing ten opzichte van de vorige: Het touwtje was om de as gewikkeld in plaats van geknoopt, waardoor de jojo aan het eind vrij kon ronddraaien.
Omstreeks 1930 kocht zakenman Donald F. Duncan het bedrijf van Pedro Flores op en verkreeg zo de rechten op het merk "jojo". Andere bedrijven moesten in die tijd namen gebruiken als "Return Tops", "Whirl-a-gigs" of "Twirlers". In 1965 raakte Duncan echter verwikkeld in een juridisch geschil over het gebruik van de term "jojo", waardoor de rechtbank oordeelde dat het een soortnaam was geworden en daarom niet als merk kon worden beschermd.
1980: Een decennium van innovatie
Voor de jojo werden de jaren 80 gekenmerkt door innovatie. In 1980, bijvoorbeeld, kondigde Mike Caffrey een patent voor een jojo met een automatisch terugloopmechanisme. Een jaar later, in 1981, lanceerde Duncan zijn "World Class Jo-Jo", waarvan de as een speciale coating had waardoor hij 20 procent langer draaide dan zijn voorgangers.
Bron: yoyo.fandom.com
In 1984 werd de eerste kogelgelagerde jojo geproduceerd door Svenska Kullagerfabriken (SKF) als onderdeel van een promotiecampagne en betekende het begin van een grote verandering in het jojo-ontwerp. In hetzelfde jaar introduceerde Tom Kuhn de Silver Bullet, het eerste exemplaar met een volledig metalen behuizing van aluminium.
In 1989 lanceerde Yomega eindelijk de Fireball, die een plastic hoes over een metalen as had, waardoor hij drie keer langer kon draaien dan een standaard jojo met vaste as. Dit werd in de jaren negentig wereldwijd een van de populairste jojo's.
90s: stijlen en wedstrijden
Waar in de jaren '80 de jojo's zelf een grote vlucht namen, kwamen in de jaren '90 de stijlen van de trucs centraal te staan. Nadat in 1992 het eerste wereldkampioenschap was gehouden, ontwikkelde de jojo-wereld zich snel. In de loop der jaren ontstonden meer dan 20 verschillende stijlen, waarvan er vijf ingang vonden. Deze worden vandaag de dag nog steeds betwist op de wereldkampioenschappen.
Single A
"Single A" of ook wel "1A" is een stijl waarbij je trucs uitvoert met een enkele jojo. Deze stijl is ook bijna altijd de eerste stijl die je leert, want hij is het populairst en het gemakkelijkst te leren.
Dubbele A
.
In "Double A" worden in elke hand twee looping jojo's gebruikt. Het AA spel bestaat uit verschillende series zoals loops, hops, moons, punches, stalls, enz. Daarnaast worden verschillende vormen van Around-the-World en andere cirkelvormige bewegingen met de jojo uitgevoerd.
Triple A
.
"Triple A" is een mengsel van de twee voorgaande stijlen. Het wordt gespeeld met twee jojo's zoals in "Double A", maar de trucs komen uit "Single A". Het zijn meestal zogenaamde snaartrucs, d.w.z. trucs waarin de snaar een centrale rol speelt. Een voorbeeld is de Velvet Rolls.
Offstring
.
Bij "offstring" zit het touwtje niet aan de jojo vast, maar aan je vinger. De jojo kan vrij door de lucht worden gesponnen en lijkt daarom op een kleinere versie van Diabolo.
Freehand
"Freehand" wordt alleen met een jojo gespeeld. Je maakt het touwtje echter niet vast aan je vinger, maar hangt er een contragewicht aan. Dit is meestal een casinokubus of een klein balletje. Hierdoor kun je heel andere trucs uitvoeren dan met conventionele modellen.
Ik ben buitengewoon onder de indruk van jojo-artiesten. Je kunt zien dat ze tientallen jaren hebben getraind en onvermoeibaar aan hun stijl hebben gewerkt. Ik kan slechts een handvol trucs zoals de Sleeper of de Around the World. Daar win ik zeker geen wedstrijden mee. Als ik er in de jaren '90 meer op had gehamerd, schreef ik vandaag misschien geen tekst over jojo's, maar zat ik zelf in een video. Of misschien had ik gewoon pech omdat ontwerpen zo schaamteloos als die van de wereldkampioen niet bestonden toen ik op school zat.
Ik geniet van mijn vrijheid op de motor, wek mijn jachtinstincten op bij het vissen en laat mijn fantasie de vrije loop achter de camera. Ik krijg betaald om van 's nachts tot 's ochtends van alles en nog wat met speelgoed te doen.
