De rits, een ingenieuze frustratiefactor

Ik heb allerlei geweld gedaan met ritsen. Ik heb ritsen verbogen, tanden gebroken en veel te volle koffers gesloten zonder enige zin, maar met de kracht van wanhoop. Ik heb getrokken waar ik niet had moeten trekken. Gewassen zoals ik niet had moeten doen. Rukte zoals ik niet had moeten doen. En toch verwacht ik altijd dat het goed gaat als ik een ruk uitbreng om een exemplaar te interlocken. Meestal werkt het. Ik weet niet hoeveel van mijn leven deze geweldige uitvinding me al bespaard heeft, want ik hoefde niets aan elkaar te knopen of te haken. Waarschijnlijk veel. Niettemin, als het niet lukt, wordt mijn woede op het kleine deel afgewenteld. Laatst gebeurde het weer. Mijn jas werd een dwangbuis omdat de rits gulzig in de stof net onder mijn kin had gebeten. De boosdoener was natuurlijk de sh... rits.

Dit is waar ik aan denk als ik langs de stand van YKK loop op de OutDoor by ISPO sportbeurs, het enige merk uit de ritswereld dat mij iets zegt. Dat en de vraag of het probleem niet op de een of andere manier vermeden kan worden. Zo moeilijk kan het niet zijn, ook al staat dunne stof hoog op het ritsmenu. Dus draai ik me om en vraag wat de industrie van plan is te doen om mijn probleem te bestrijden. Kort daarna zit Jan Cees tegenover me. Een vriendelijke, rustige Nederlander die een watertje voor me op tafel zet en midden in de drukte van de beurs de tijd neemt voor mijn vragen.

Reis in de wereld van de ritsen

"Ik weet niet veel van ritsen," verontschuldig ik me, want ik ben geen inkoper die op zoek is naar driehonderdduizend nieuwe ritsen, waar hij anders als verkoopleider waarschijnlijk mee te maken zou krijgen. "Geen probleem, daar weet ik wel wat voor," zegt hij en lacht.
Jan Cees is een van de meer dan 44 000 die in naam van de rits op pad zijn. Welnu, Yoshida Kogyo Kabushikikaisha (YKK) produceert nog steeds dit en dat en een paar andere verbindingstechnieken, maar het is in feite een imperium dat de wereld met elkaar verbindt. Er moet een oplossing zijn voor mijn probleem. Bijvoorbeeld de anti-snagging rits waarover ik las bij YKK. Het heeft een plastic voering over de schuif om te voorkomen dat er stof tussen de tanden komt. Dat lijkt me wel praktisch.

Dit is een verkeerde aanpak, vindt Jan Cees. "In negen van de tien gevallen, zo is mijn ervaring, voorkomt een betere constructie een aantal problemen," zegt hij, doelend op de algehele constructie van de rits en het product waarin hij is aangebracht. "Te strak naaien kan bijvoorbeeld een reden zijn dat de rits vast komt te zitten," zegt hij, gevolgd door de vraag naar het juiste materiaal. "Als je een rits kiest die te licht is voor fietsspullen, is hij te zwak en zal hij problemen veroorzaken. Toch is plastic de betere oplossing, want als motorrijders zweten en metalen onderdelen worden gebruikt, kan het zout ervoor zorgen dat ze oxideren."
.
Ik knik kwispelend en besef: mijn woedeburgerreflex om "de rits" de schuld te geven is te simplistisch gedacht. De wereld van de ritsen is ook complex. Dat blijkt al uit hun geschiedenis, die nauw verweven is met Zwitserland. Per slot van rekening wordt Martin Othmar Winterhalter beschouwd als de uitvinder van de moderne rits. Hij kwam met het geniale idee van industrieel produceerbare ribbels en groeven, richtte RiRi op, leefde als een koning en belandde in een psychiatrische afdeling. Zoveel succes en toch geen soepel leven.

Tricky situaties maken duidelijk deel uit van het DNA van het product. Op de een of andere manier falen we allemaal wel eens in de rits. Terwijl falen op de rits meestal betekent falen op zichzelf en op het eigen ongeduld. Misschien is een Japans bedrijf nu wereldmarktleider geworden omdat men daar bedachtzaam is en traditioneel veel waarde hecht aan samenhang. Bedrijfsoprichter Tadao Yoshida verhief de "cyclus van het goede" tot bedrijfsfilosofie. Het idee hierachter is dat niemand succesvol kan zijn zonder anderen in het succes te laten delen. In principe is het als het ritssluitingensysteem op de snelweg. Pas als iedereen mee trekt gaat het soepel. Daar zit iets in. En de rits is inderdaad langzaam maar gestaag in beweging gekomen. Het is me gewoon niet opgevallen.

De ritsen van de toekomst zijn er al

Er is een quickburst-systeem, dankzij welke je gewoon kleren of delen ervan van je lichaam kunt scheuren. Er zijn waterdichte en brandwerende ritsen of gebogen versies die je vrijheid geven bij de kin. Er is klikspoor, een sluiting die je het geklungel van het rijgen bespaart. Er zijn TouchLink ritsen die NFC tags gebruiken als een "digitale ID" om informatie over het product te bewaren of als een "lifekey" om gezondheidsinformatie voor hulpdiensten te bewaren.

Van de tanden tot de slider, een product waarvan ik dacht dat het klaar was wordt ontwikkeld. Er is vrijwel niets dat niet bestaat. Alleen niet de enige zekere tip tegen vastgelopen stof. Stiekem hoop ik nog steeds op de gamechanger. Voor Jan Cees om "nog één ding" uit zijn zak te trekken in Steve Jobs-stijl. Maar dat gebeurt niet. "Je hebt veel manieren om problemen in de productie te voorkomen," benadrukt hij biddend. "Dat lijkt me beter dan een workaround als de anti-snaggerit." Jammer. Maar ik was er bang voor. Want zelfs in deze slaapzaktest was het zo veelbelovend gedoopte onderdeel slechts gedeeltelijk succesvol, af en toe vastzittend in de dunne stof.

Nu heb ik geen patentoplossing voor mijn aanvankelijke probleem, maar ik begrijp tenminste dat het verhaal van de rits niet voorbij is. Het was al slim voordat het gegevens kon verzenden. Maar ook deze industrie moet de uitdagingen van de tijd aangaan.

Ritsen

Alle bedrijfstakken staan voor dezelfde vragen als het gaat om duurzaamheid. En het gaat er vaak om gemeenschappelijke antwoorden te vinden. Alleen dan lukt het hen om producten milieuvriendelijker te maken, tot in het kleinste detail. "Voor sommigen betekent duurzaamheid dat een product een lange levensduur heeft. Anderen denken eerst aan de materialen, die niet schadelijk mogen zijn voor het milieu. Voor weer anderen is het een mix van beide. En voor sommigen, en dat is preciezer, gaat het om circulariteit," doceert Jan Cees. Over het creëren van een cyclus. "Als we een product maken van slechts één materiaal, zoals nylon, is de circulariteit beter, omdat het gemakkelijker te recyclen is."

Natuurlijk zijn er al lang ritsen van mariene kunststoffen en ambitieuze eco-plannen. Maar veel problemen met ritsen hebben ook gevolgen voor ons, eindgebruikers, die er elke dag aan trekken. Een kapotte rits betekent immers maar al te vaak het einde van een kledingcollectie. "Een van de wensen vanuit de branche is het verbeteren van de reparatiemogelijkheden," leer ik, en ik neem me voor om in de toekomst meer aandacht te besteden aan ritszorg, zodat het niet in de eerste plaats zover komt.

Wat je kunt doen voor je rits

Wat kan ik doen, meester? Wat moet ik in de toekomst beslist ter harte nemen? Jan Cees glimlacht mild en spreekt: "Was kleren altijd met de ritsen dicht en binnenstebuiten gekeerd. Dat voorkomt schade aan de rits en andere stoffen." Ik voel me betrapt. Dat doe ik bijna nooit. Voor mij is het een dosis luiheid, anderen hebben er gewoon de tijd niet voor: "In industriële wasserijen doen ze dat ook nooit." Zoals ik mijn ritsen behandel, moet ik niet klagen als er weer iets vast komt te zitten. Geweld is geen oplossing. Zorg zou beter zijn. Kaarsenwas, een potlood of siliconenspray kunnen bijvoorbeeld helpen om de rits in goede conditie te houden.

Aan het eind van mijn reis in de wereld van de ritsen is mijn kijk op dit in principe geniale principe veranderd. Ik zal proberen me in de toekomst voorlopig in te houden. De acht geboden die ik op de website van YKK aantref komen allemaal op één ding neer: Wees bedachtzaam in je gebruik. Open ze helemaal. Sluit ze helemaal. Doe het niet zoals ik het altijd gedaan heb. Laat je niet verleiden door het woord rits. Misschien is dat wel de grootste ontwerpfout: het zou een pull-tab moeten heten.