"Wicked": een pleidooi voor tolerantie en acceptatie

Eén ding voorop: de volgende filmbespreking bevat geen spoilers. Ik zal niet meer vertellen dan al bekend is en te zien is in de trailers.

Oh, ik keek echt uit naar deze verfilming. Want "Wicked" is niet alleen de musical die "Frozen"-actrice Idina Menzel wereldberoemd maakte. Het is ook een van de meest succesvolle Broadway musicals aller tijden. Vooral het nummer "Defying Gravity" werd in 2003 een inspirerend volkslied voor mensen die verlangen naar verandering, bevrijding en de moed om voor zichzelf op te komen.

En de verfilming? Nou, strikt genomen wordt alleen de eerste helft van de musical verfilmd. "Wicked: Part One" helemaal aan het begin. En met 160 minuten is het bijna net zo lang als het originele toneelstuk zelf. Was de splitsing echt nodig? Waarschijnlijk ... niet. Tenminste, dat zegt mijn rationele ik. De musicalfan in mij heeft zich geen seconde verveeld.

De filmversie doet dus recht aan de geweldige musical die ik ooit in Londen zag? Ja! Hij overtreft hem zelfs - en tart misschien niet de zwaartekracht, zoals het iconische liedje zegt, maar hij overtreft zeker mijn hoge verwachtingen.

Dit is waar "Wicked"

over gaat

Ze is dood. Verslagen. De boze heks van het westen (Cynthia Erivo). Haar schrikbewind, waarmee ze de inwoners van Oz leerde vrezen - het is voorbij. En dus verspreidt het goede nieuws zich snel dat een meisje, een blikken man, een vogelverschrikker en een leeuw het hebben opgenomen tegen het pure kwaad. Het hele land viert feest: "Niemand rouwt om de slechten," zingt het eenstemmig.

Nou ... niemand heeft misschien niet helemaal gelijk. Glinda (Ariana Grande), de goede heks van het zuiden, rouwt tenminste. Ze kende Elphaba immers al voordat ze de "boze" heks van het westen werd genoemd. Bovendien. Ze waren vriendinnen. Ze gingen samen naar de Shiz Universiteit, een prestigieuze instelling in Oz waar jonge heksen en tovenaars hun magische vaardigheden leren en ontwikkelen. Zelfs toen werd Elphaba herhaaldelijk verstoten en gekwetst vanwege haar groene huidskleur en verschil. Tenminste, totdat ze besloot zich niet langer aan de regels van anderen - of een bepaalde tovenaar - te houden.

Glinda besluit dat de inwoners van Oz de waarheid moeten weten. De hele waarheid...

De oorsprong van de trend

"Worden mensen slecht geboren - of wordt slechtheid hen opgedrongen?" vraagt Glinda meteen aan het begin van de film. Ik kan al raden wat er door je hoofd gaat: "Oh, alsjeblieft niet weer een prequel met een 'onbegrepen' schurk!"

Wel, gaat dat gebeuren?

Ik geef je geen ongelijk. Disney leek de onbegrepen schurkentrend voor het eerst te hebben gestart in 2014 met "Maleficent". Kort daarna verdubbelden ze dat met een vervolg. Toen kwam "Cruella". En al snel komt "Mufasa", waarin we leren waarom de kwaadaardige Scar eigenlijk zo kwaadaardig is geworden. Gaap. Als je de commentaren en recensies leest, lijkt het erop dat niet alleen ik, maar ook veel anderen het zat zijn dat de schurken uit onze kindertijd, die we zo graag vreesden, opeens complexe personages zijn geworden met begrijpelijke motieven.

In feite was het niet Disney die deze verteltruc heeft uitgevonden, maar auteur Gregory Maguire. Of in ieder geval bracht hij het terug in de moderne tijd met zijn roman "Wicked" in 1995. Hij veranderde de eenvoudigweg boze heks van het westen uit "The Wizard of Oz" in Elphaba Thropp. Acht jaar later volgde de musical met muziek en tekst van Stephen Schwartz, een veteraan van het toneel. Sindsdien is "Wicked" niet meer weg te denken van Broadway - en de moderne popcultuur.

"Wicked" is dus strikt genomen niet andere zo'n film, maar de filmversie van Patient Zero - of van een vroege voorloper waarvan de diepgang tot op de dag van vandaag vrijwel onovertroffen is.

Want ja, "Wicked" vertelt het verhaal van hoe Elphaba de Heks van het Westen werd en daarmee de antagonist uit "De Tovenaar van Oz" van L. Frank Baum. Maar "Wicked" is ook een schreeuw om hulp. En een waarschuwing: tegen regimes en politieke leiders die populisme en verzonnen vijandelijke stereotypen gebruiken om onze rede, ons inlevingsvermogen en ons onafhankelijke denken te manipuleren om zo woede en angst aan te wakkeren.

Dit was al relevant in de jaren zeventig.

Dit was al relevant in 1995. Vandaag is het dat meer dan ooit.

Elphaba, prachtig gespeeld en gezongen door Cynthia Erivo, speelt niet alleen de rol van onderdrukte, maar ook die van underdog. De gemarginaliseerde en verguisde waar niemand in gelooft, maar die toch vecht en ... nou ja, dat moet je zelf maar zien. En we weten hoe goed underdogverhalen werken, en niet alleen sinds "Rocky".

Cynthia Erivo slaagt er met verbazingwekkende natuurlijkheid in om niet alleen de naar buiten toe sterke vechter te spelen die zich niet laat onderdrukken door sociale normen of bekrompen vooroordelen. Integendeel: keer op keer schijnt haar kwetsbaarheid - een bijna ondraaglijk verlangen naar acceptatie - door de scheuren in haar zogenaamd onverwoestbare harnas. Als kijker kan ik niet anders dan meeleven met de heks.

Dit is precies wat "Wicked" zo uniek en diepgaand maakt. Disney's "Maleficent" en "Cruella" komen nooit in de buurt. Niet alleen omdat Elphaba geen fee is die simpelweg door een vloek tot slechtheid wordt gedreven, of een modeontwerpster die "slechts" littekens heeft overgehouden aan een traumatische jeugd. Ze is een jonge vrouw, geïsoleerd en belasterd, in een wereld die comfortabele maar oneerlijke regels maakt. Dit maakt haar woede en pijn zo begrijpelijk.

Zo dichtbij.

Ariana Grande: de komische ontdekking

Cynthia Erivo staat tegenover de echte verrassing van de film: Ariana Grande. Niet omdat ze goed zingt - zelfs dat weet ik. En ik kende alleen haar naam en een paar liedjes. Ik vreesde bijna dat ze voor marketingdoeleinden gewoon wat star power hadden willen casten voor de rol van de vlekkeloze Glinda, en niet per se acteertalent.

Maar: Ariana Grande is grappig. Echt grappig - op een heel authentieke en natuurlijke manier. Haar komische talent, haar gevoel voor timing en - jawel - haar zelfironie zijn indrukwekkend. Tegelijkertijd beheerst ze het koorddansen: arrogant, zelfingenomen en gemeen aan de ene kant, grappig, sympathiek en meelevend aan de andere kant. Geen gemakkelijke taak die niet elke actrice in een handomdraai onder de knie krijgt. Maar Ariana Grande slaagt er perfect in. Petje af voor haar.

In feite heeft "Wicked" altijd gedraaid om de vriendschap en rivaliteit tussen Elphaba en Glinda. De hoogte- en dieptepunten van hun relatie, hun wederzijdse steun en de conflicten die voortkomen uit hun aanvankelijk verschillende waarden en doelen. Maar hoezeer ze elkaar aanvankelijk ook niet kunnen uitstaan, er is ook die vreemde aantrekkingskracht tussen hen. Niet in de romantische zin. Maar net zo fascinerend.

Als fan van het origineel kan ik dit bevestigen: Cynthia Erivo en Ariana Grande hebben dit echt goed van het showpodium naar het scherm getransporteerd.

En nu we het toch over "show" hebben, wil ik het nog eens onomwonden zeggen: "Wicked" is een musical door en door. Er wordt bijna non-stop gedanst en gezongen. Als je er niet van houdt als tientallen leerlingen plotseling synchroon en met ingestudeerde choreografie door klaslokalen, schoolpleinen en kantines tapdansen, dan zul je niet van "Wicked" genieten. En iedereen die denkt dat hij tijdens de vele liedjes gewoon kan uitschakelen, mist belangrijke uiteenzettingen of zelfs de plot.

Voor alle anderen is "Wicked" een puur feest. Niet in de laatste plaats omdat er veel minder computerwerk aan te pas is gekomen dan de vele CGI-zware trailers doen vermoeden. Sterker nog, ik kon bijna niet stoppen me te verbazen over de enorme decors die met zorg waren gebouwd. Blijkbaar werd er speciaal voor de film een trein van enkele tonnen gemaakt - zoveel toewijding en vakmanschap ging er in dit werk zitten.

Wat?

Wat kan ik zeggen? "Wicked" is alles wat muzikale cinema zou moeten zijn - en meer.