"Vreemde wereld": Mooie animatie ontmoet moralistisch vingertje

Luca Fontana

21-11-2022

Vertaling: machinaal vertaald

Disney's nieuwste animatiefilm, "Strange World", had een avonturenfilm kunnen zijn met een emotionele vader-zoon kern. Maar het ontaardt in een overladen viering van politieke boodschappen. Jammer voor het verspilde potentieel.

Eén ding vooraf: In deze recensie staan **geen spoilers.**Je leest alleen informatie die bekend is uit de trailers die al zijn uitgebracht.

Nee, "Strange World" verovert geen plaats in mijn persoonlijke Disney top tien. Het is niet omdat de film slecht is of de personages onaardig. Het is het overvolle verhaal dat verzandt tussen onderhoudende avonturen en veel te plotseling erin gegooide eco-boodschappen. Alsof dat nog niet genoeg is, tooit de film zich met progressieve boodschappen die er alleen maar zijn zodat Disney zichzelf als moreel superieur kan verkopen. Daardoor geeft de film de emotionele grootvader-vader-zoon dynamiek weg.

Daarover gaat "Vreemde werelden"

Zoeker Clade (Jake Gyllenhaal) is niet zomaar een ontdekkingsreiziger. Hij is een levende legende. De nakomeling van zijn niet minder legendarische vader Jaeger Clade (Dennis Quaid) - die zelfs geprezen wordt als de grootste ontdekkingsreiziger aller tijden. Want de Clades, die hebben gewoon ontdekken en ontdekken in hun bloed, ja.

Daar lijkt het tenminste op.

Zo ziet Jaeger het tenminste. Want Zoeker wil niet echt een ontdekkingsreiziger zijn. Dit is precies wat leidt tot de ultieme scheiding: als vader en zoon ruzie maken op hun laatste expeditie samen, gaan ze hun eigen weg. Sindsdien wordt Jaeger als verdwenen beschouwd. Zoeker daarentegen keert terug van de expeditie met Pando, een energieke plant. Hij leidt zijn vaderland Avalonia naar een nieuw technologisch tijdperk. Dit maakt Zoeker tot een legende.

25 jaar later: Searcher, nu boer, heeft zijn ijsbijl en hamer allang ingeruild voor een schop en gieter en is een gezin begonnen. Maar dan wordt de alomtegenwoordige en onmisbare Pando ziek. De bron van al het kwaad lijkt te komen uit een kilometers diep gat in de grond. Tijd voor Zoeker om zijn afgedankte onderzoeksapparatuur weer af te stoffen om het kwaad tot op de bodem uit te zoeken. Daar gebeurt het ondenkbare: hij ontmoet zijn vermiste vader.

Heel veel lof voor de animatoren

Het is verbazingwekkend: telkens als ik denk dat ik het toppunt van animatiekunst heb gezien, wordt mijn ongelijk bewezen. Dat was al het geval in het piepschone en van felle kleuren barstende "Encanto" - mooie film trouwens. Of in het futuristische en nuchtere "Lightyear" van Pixar. "Strange World" gaat gemakkelijk een stapje verder. Want de vreemde wereld van "Strange World" is een van de meest verbazingwekkende en fantasierijke dingen die ik ooit op het witte doek heb gezien.

Er zijn abstracte lange halzen die schudden als honden en kleine gele "klodders" van hun ruggen regenen. Deze genezen wonden bij aanraking - zelfs die van de omgeving. Drijvende rode kussens die als scholen vissen door de lucht vliegen worden gebruikt als een snelweg. Bomen hebben stammen die wijder en weer smaller worden, alsof ze ademen. Kwaadaardige slijmwezens met tentakels azen op bizarre vogels. En, en, en.

Er bestaat geen twijfel over: "Strange World" is een fantastisch uitziende animatiefilm. Van de besneeuwde toppen tot de weelderige groene weiden en de schilderachtige Jules Verne-achtige wereld. In het algemeen is "Strange World" sterk geïnspireerd door de Franse sciencefictionauteur. In de 19e eeuw schreef hij verhalen als "20.000 mijlen onder zee" of "Reis naar het middelpunt van de aarde". Sommige daarvan zijn te vinden in "Strange World". Als je goed kijkt, ontdek je zelfs "King Kong" invloeden van Edgar Wallace en Merian C. Cooper. Of kleine hommages aan Disney's animatiefilm "Atlantis".

Dit zijn de momenten waarop de film op zijn sterkst is. Als "Strange World" dan gewoon een avonturenfilm is. Een film die draait om een groep ontdekkingsreizigers die zich wagen aan een nieuwe, vreemde wereld vol verwondering en gevaar. Langzaam maar zeker kwamen ze dichter bij het mysterie om hen heen. Alleen was dat helaas niet genoeg voor regisseurs en schrijvers Don Hall en Qui Nguyen.

"Strange World" is allesbehalve subtiel

Zeker, een pure avonturenfilm à la "Jungle Cruise" kan leuk zijn, maar ook oppervlakkig, zoals ik schreef in mijn recensie. "Strange World" probeert daarom nog een stapje verder te gaan. De nadruk ligt dus niet alleen op het ontdekken van nieuwe werelden, maar ook op de verbrijzelde relatie tussen vaders en zonen. Dit moet de film meer diepte geven.

Het idee van Hall en Nguyen is een goed idee. En hoewel ik zelf geen kinderen heb, kan ik de emoties begrijpen: Vaders willen het beste voor hun zonen. Maar wat is het beste? Jaeger gaat ervan uit dat de Clades een clan van ontdekkingsreizigers zijn. Zoeker wil echter geen ontdekkingsreiziger zijn, maar een boer. Ethan, de zoon van Searcher (Jaboukie Young-White), wil op zijn beurt geen boer worden, maar ontdekkingsreiziger. Leren er voor je kind te zijn en hem voor te bereiden op het leven zonder hem zijn eigen beslissingen af te nemen moet voor alle ouders moeilijk zijn. Vooral als ze niet altijd goed lijken. Dat ouders daarbij vaak de fouten van hun eigen ouders herhalen, ook al hebben ze hun hele leven gezworen dat niet te doen.

Hall en Nguyen gaan echter niet subtiel te werk. Integendeel. Vanaf de eerste prachtig met de hand getekende seconde slaan ze deze belangrijke les er bij ons kijkers in. Daardoor bruist het effect. Op een gegeven moment lijkt de boodschap in herhaling te vallen. Schrap dat. Leerzaam. Hadden Hall en Nguyen maar meer tijd genomen om de emotionele kern van deze liefdesdriehoek zorgvuldig af te pellen - niet met hamer en bijl. Er was tijd genoeg geweest in 102 minuten film.

In plaats daarvan blazen ze het verhaal onnodig op. Bijvoorbeeld met "de eerste tienerromance van hetzelfde geslacht in een Disneyfilm", zoals regisseur Don Hall trots aankondigde in de wereldwijde online persconferentie. Het probleem is niet dat "Strange World" progressief wil zijn. Het probleem is, gelijk aan wat er gebeurde met "She-Hulk", het "hoe", dat ontaardt in een doel op zich.

Het gaat om politieke correctheid - tegen elke prijs

Ik ben absoluut voor vertegenwoordiging. Voor het normaliseren van zaken als relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht, die helemaal niet meer als "progressief" mogen worden beschouwd. Niet in de 21e eeuw. Dat punt heb ik al gemaakt in mijn "Ms. Marvel" interview zei. Of in mijn "Liefde, Victor"-recensie. Maar zelfs ik word kritisch als het gaat om het zielloze afvinken van politieke hokjes.

In "Vreemde wereld" is dat precies wat er uit blijkt. In de eerste minuten van de film wordt Ethan's kliek geïntroduceerd, compleet met mannelijke verliefdheid. Later in de film overlegt Ethan herhaaldelijk met zijn vader of grootvader over hoe hij het beste indruk kan maken op zijn verliefdheid en hem voor zich kan winnen. Zoeker noch Jaeger trekken Ethan's homoseksualiteit in twijfel. Dat lijkt me een goede zaak. Maar...

Voor de plot is Ethans seksuele geaardheid niet van belang. Zijn verliefdheid, wiens naam ik me niet kan herinneren, zal hem niet zoeken aan de andere kant van het gat in de grond of een relevante rol spelen. Of iets anders bij te dragen aan het verhaal. In feite had het hele deel met Ethan's kliek weggelaten kunnen worden - het had geen verschil gemaakt. Het drie-generatie conflict heeft niets te maken met Ethan's seksuele geaardheid. Het is er alleen om af en toe genoemd te worden zodat Disney "kijk eens hoe moreel superieur we de laatste tijd zijn" op zijn banner kan zetten. Dat is niet progressief. Het wakkert eerder het vuur aan en voedt alleen maar onnodig het emotioneel geladen conflict tussen pro- en anti-representatiefracties.

En het scheurt me uit de film.

Als Ethan's seksuele geaardheid een probleem zou zijn, zou het anders zijn. Bijvoorbeeld als grootvader Jaeger er niet tegen kon. Dan zou het deel uitmaken van de plot. Een deel van het conflict wordt opgelost doordat Jaeger beseft dat zijn opvattingen rijkelijk achterhaald en onmenselijk zijn. Of als normaliserend, dan zoals in "Lightyear", waar twee vrouwen elkaar terloops een kus geven - zonder dat de film ons er later voortdurend aan moet herinneren dat de vriendin van Buzz Lightyear homoseksueel is. Want normaliteit ligt juist in die ongedwongenheid. Maar door de manier waarop "Strange World" de seksuele geaardheid van Ethan viert en de manier waarop regisseur Hall dat expliciet in de persconferentie vermeld wil zien, bereikt de film het tegenovergestelde: het wordt iets buitengewoons.

Aan het eind wordt er dan een eco-boodschap ingestrooid - geheel uit het niets. Dat is op zich geen slechte zaak. Maar het overvalt ons kijkers omdat het nooit goed geïntroduceerd en voorbereid wordt. Juist daarom voelt het allesbehalve organisch aan. Het is meer alsof iemand in de Writers Room gewoon zei: "Yep, laten we die ook nemen". Nog iets wat me uit de film trekt.

Conclusie: ja, onderhoudend en zo, maar veel te overvol

Dit is niet de eerste keer dat Don Hall en Qui Nguyen een rommelige Disney-film afleveren. De laatste keer dat dit gebeurde was met "Raya en de laatste draak", zoals collega Dominik Bärlocher al constateerde in zijn recensie. Vergeleken met "Strange World" was de kernboodschap daar echter gemakkelijker te onderscheiden. Namelijk dat een verdeelde wereld waarin niemand elkaars pad durft te kruisen een donkere, trieste wereld is. Hall en Nguyen hebben er bewust veel actualiteit in verwerkt: "Raya" werd geschreven tijdens de wereldwijde pandemie, waarin isolatie en de media het beeld creëerden dat iedereen een potentiële vijand was omdat ze een virus bij zich konden dragen.

De film gaat over het politieke, het politieke, het politieke.

Wanneer het gaat om politieke correctheid is "Vreemde wereld" ook rijkelijk actueel. Maar dat ontneemt de animatiefilm de mogelijkheid net zo tijdloos en groots te zijn als bijvoorbeeld "Encanto" of "Moana". Toch zou het uitgangspunt - een avonturenfilm in de stijl van Jule Verne - het perfecte sjabloon zijn geweest. De mogelijkheid om anderhalf uur lang in een vreemde, prachtige wereld te duiken en alles om je heen te vergeten. In plaats daarvan worden wij kijkers steeds weer herinnerd aan actuele politieke en maatschappijkritische kwesties. Des te paradoxaler dat "Strange World" desondanks verrassend vlak overkomt.

Visueel en technisch is "Strange World" gewoonweg adembenemend, ondanks alle inhoudelijke kritiek. Van de uitgebreide animaties tot de meest bizarre wezens die ik ooit in een animatiefilm heb gezien. Het ontbrak de animatoren zeker niet aan vernuft. En jongere kinderen, die de politieke boodschappen toch wel zullen missen, krijgen veel sympathieke en grappige personages voorgeschoteld. Persoonlijk was ik vooral gecharmeerd van de hond met drie poten. Hartelijk, trouw beestje.

"Strange World" draait vanaf 24 november in de bioscoop. Looptijd: 102 minuten. Vrijgelaten van 6 jaar.

Luca Fontana

Senior Editor

Luca.Fontana@digitecgalaxus.ch

Avonturen beleven en sporten in de natuur en mezelf pushen tot mijn hartslag mijn ritme wordt - dat is mijn comfortzone. Ik geniet ook van rustige momenten met een goed boek over gevaarlijke complotten en koningsmoordenaars. Soms raak ik meerdere minuten opgewonden van filmmuziek. Dit komt zeker door mijn passie voor cinema. Wat ik altijd al heb willen zeggen: "Mijn naam is Groot." meer

Deze artikelen kunnen je ook interesseren