Verslaafd aan Aromat - hoe een bezoek aan Knorr me deed terugvallen

In het sprookjeskasteel van mijn kinderdromen zijn er geen prinsessen, mythische wezens of enge heksen. Nee, mijn droomkasteel is de thuisbasis van Zwitserlands favoriete smaakmaker: Aromat. Dat gezegd hebbende, zijn er inderdaad een paar mythes rond sommige ingrediënten die worden gebruikt in de Knorr productiefaciliteit in Thayngen (Schaffhausen). Ik ben hier om ze te testen.

De bedrijfseigenaar van Unilever Schweiz GmbH, Daniel Lötscher, verwelkomt me bij de toegangspoort. Hij is een lange man - en het zes verdiepingen hoge productiegebouw is nog groter. Daar begint onze rondleiding.

In het aflevergebied komen gedroogde groenten, zout en vloeibare ingrediënten zoals oliën en vetten binnen. 80 procent van de grondstoffen voor de populairste Knorr-producten, zoals Aromat, komt uit Zwitserland. De overige 20 procent bestaat uit kruiden en het controversiële ingrediënt palmolie: "We kopen alleen RSPO-gecertificeerde palmolie in. Dit wereldwijde certificeringssysteem verplicht leden tot het naleven van duurzaamheidseisen in de hele toeleveringsketen. En ze worden regelmatig gecontroleerd," benadrukt Daniel Lötscher.

We passeren enorme silo's vol vleesextracten, bloem, suiker, aardappelzetmeel en glutamaat. Ze worden gebruikt om acht verschillende Aromat-kruiden en tientallen soepen en sauzen te mengen. "Voor mensen met allergieën is het essentieel dat we grondstoffen strikt scheiden en bijhouden tijdens elke productiefase," legt Daniel Lötscher uit. Hoe wordt dit gedaan? Met software. Die weegt de juiste hoeveelheid uit de juiste silo en leidt de grondstoffen een verdieping naar beneden. We gaan ook een verdieping lager naar de plek waar Aromat wordt "geboren".

Vet en glutamaat voor extra smaak

We naderen langzaam een enorme metalen tank met een capaciteit van 800 kilo. Ik gluur naar binnen door een klein raampje. Duizenden en duizenden Aromat-korrels dansen voor mijn ogen. "We wervelen de componenten op met hete lucht om te voorkomen dat ze samenklonteren," vertelt Daniel Lötscher.

Dan wijst hij naar pijpen aan het plafond. Zout, lactose en tarwezetmeel worden vanuit de silo's via deze bypasses naar de tank gevoerd. Een mengsel van vloeibare gist en smaakvet stroomt door een andere pijp. "De exacte samenstelling is ons grote geheim," zegt Daniel Lötscher met een serieuze blik op zijn gezicht. Hij onthult wel dat het vet, dat eerst vloeibaar is, ervoor zorgt dat bepaalde aromatische componenten aan elkaar kleven. Dit maakt de kruiden grover en versterkt de smaak.

Over smaak gesproken: in Aromat wordt glutamaat of gistextract gebruikt om die typische umami-smaak te geven - de vijfde, volle smaak naast zout, zuur, bitter en zoet. Glutamaat was lange tijd controversieel omdat het ervan werd verdacht ziekten als Parkinson, Alzheimer en zelfs kanker te bevorderen. "Vroeger spraken we er niet graag over. Dit is veranderd. Tegenwoordig weten we dat glutamaat onschadelijk is," stelt Daniel Lötscher. Het nieuwste onderzoek (link in het Duits) bewijst zijn gelijk. Met een uitgebalanceerd dieet en geconsumeerd in normale hoeveelheden (dat onthoud ik voor later), vormt glutamaat geen gezondheidsrisico.

Noch duiken er steeds weer meldingen op van mensen met een glutamaatintolerantie. Bij sommigen lijkt het bijvoorbeeld hoofdpijn te veroorzaken. Er wordt ook gezegd dat het de smaakzin aantast, waardoor natuurlijke producten flauw smaken. Voor iedereen die glutamaat wil vermijden, produceert Knorr Aromat met gistextract.

Had mijn moeder het maar geweten...

Een jeugd zonder gele kruiden

Ik herinner me die dag nog heel goed. Zo'n 20 jaar geleden kwam ik thuis van de basisschool toen ze me het slechte nieuws bracht: "Geen Aromat meer." Ik was zo geschokt dat ik niet kon praten. In die tijd was ik ronduit verslaafd aan de gele smaakmaker. Een van mijn favoriete bezigheden was het aflikken van pure Aromat van mijn hand (afgewisseld met Ovomaltine). Maar mijn moeder was er niet van overtuigd dat de glutamaatkruiden ongezond waren. In plaats daarvan kocht mijn moeder Plantarom zonder smaakversterkers. Na een tijdje protesteren raakte ik eraan gewend. Zo gewend zelfs dat ik Aromat niet meer kocht toen ik in mijn eigen flat ging wonen. Gaat dat veranderen?

Die typische gele zweem

Terug naar de productielocatie in Thayngen: het kruidenmengsel in de metalen tank voor me lijkt nog niet op Aromat. Geen wonder, het mist zijn typische gele kleur. Als geroepen komt er een jongeman aan. Hij draagt een zak van 20 kilo gevuld met knoflook, uien, selderijzaad, kruidnagels, laurierbladeren en kurkuma - allemaal in poedervorm. Hij giet de inhoud voorzichtig in de tank. Ik kijk met grote ogen hoe de kurkuma de dansende korrels geel laat kleuren. Ik kan het letterlijk op mijn tong proeven... maar ik loop op de zaken vooruit. Eerst moet de gele smaakmaker nog een verdieping naar beneden.

Laatste stop: afvullen in containers

De vulmachine gaat snel, want kleine gele potjes suizen op lopende banden om ons heen. 1...2...3... elke seconde vult de machine alle potjes, schudt ze, weegt ze, sluit ze af en geeft ze een 360° scan op productiefouten. Tot slot wordt het etiket op het deksel geplakt. En de software controleert of potjes die een bepaald ingrediënt niet mogen bevatten - bijvoorbeeld selderij - dat ook echt niet doen. Nogmaals, dit is essentieel voor mensen met een allergie. Knorr produceert elke dag ongeveer 50.000 potjes Aromat.

Direct ernaast gebruikt de levensmiddelenfabrikant een soortgelijk proces om elke dag meer dan 100.000 verpakte soepen en sauzen af te vullen. Het verschil? De bypass voegt pas in dit allerlaatste stadium bepaalde ingrediënten toe, zoals stukjes ui. "Dit zorgt ervoor dat ze hun grootte en vorm behouden," voegt Daniel Lötscher toe. "Maar gedroogde groenten kunnen toch niet concurreren met verse groenten?" vraag ik. Daniel Lötscher beaamt dat er tijdens het droogproces wat vitamines verloren gaan. Maar, zo legt hij uit, dit is ook het geval bij verse groenten die in de koelkast worden bewaard (link in het Duits). De voedingswaarden staan op de zak. "Met mate gegeten, zijn instant soepen gezond", zegt Daniel Lötscher.

Daarna laat de fabrieksdirecteur me zien hoe een machine de pakketten vouwt, vult en verzegelt. Knorr werkt momenteel aan het volledig recyclebaar maken van soepverpakkingen. Maar hun best verkochte product in Zwitserland blijkt een uitdaging te zijn - Fidelisuppe mit Fleischkügeli, een heldere soep met pasta en gehaktballetjes. "De pasta prikt gaten in de nieuwe recyclebare verpakking, zo puntig zijn ze," zegt Daniel Lötscher met een grijns. De juiste oplossing is nog in de maak.

Van erwtenbloemworst tot succesverhaal

Andere ideeën van Knorr waren ook niet meteen een succes. Toen Carl Heinrich Knorr in 1907 de Zwitserse vestiging in Thayngen opende, was er niet meteen succes. Knorr's eerste uitvinding, de erwtenbloemworst (Erbswurst), werd in 1889 gelanceerd in zijn geboorteplaats Heilbronn (Duitsland). Het was een gedroogd mengsel van erwtenmeel, spek, uien en kruiden, geperst in darmen. Het wordt gemengd met water om een instant erwtensoep te maken.

De echte doorbraak van Knorr kwam pas in de naoorlogse periode met pakketsoep. Het was een redder in nood voor vrouwen in die tijd. Omdat de economie op een dieptepunt zat, hadden veel van hen een dagtaak. Tegelijkertijd was het traditioneel de taak van de vrouw om eten te koken. Soeppakketten maakten dit mogelijk op een snelle en gemakkelijke manier. Ik moet er wel bij zeggen dat, hoewel Knorr (en Maggi bijna tegelijkertijd) pakketsoep populair hebben gemaakt bij de massa, zij het niet hebben uitgevonden.

Knorr's tweede grote succes volgde in 1953 - Aromat. Dat was kort voordat Maggi's Fondor kruiden werden gelanceerd. Voor het eerst werd de Aromat smaakmaker geleverd in een nieuw ontwikkelde schudbeker, waardoor het gemakkelijk te doseren was. En omdat Knorr Aromat werd weggegeven aan restaurants als tafelkruiden, verspreidde de Aromat smaak zich al snel over heel Zwitserland.

De triomf van de gele smaakmaker is tot op de dag van vandaag niet gestopt. Integendeel zelfs. Volgens Blue News (link in het Duits) liepen de emoties hoog op toen Zwitserland begin dit jaar werd getroffen door een Aromat-tekort. Het lijkt erop dat Aromat een integraal onderdeel is van de meeste Zwitserse keukens.

Niet alleen een smaakmaker voor amateurs

Het spreekt voor zich dat Knorr's eigen keuken niet zonder de gele smaakmaker kan. Op de afdeling Unilever Food Solutions staat een vriendelijke, oudere heer met een snor achter het fornuis. Zijn naam is Josef Tschigg en hij is gespecialiseerd consultant bij Culinary Fachberatung. Eerder werkte hij voor Baur au Lac en de Zwitserse ambassade in Washington. In zijn functie bij Knorr geeft hij les aan koks uit heel Zwitserland. Hij leert ze onder andere hoe ze keukenprocessen kunnen optimaliseren en gerechten kunnen verfijnen - natuurlijk met Knorr producten.

Dat verbaast me, want ik dacht dat restauranthouders geen Aromat of pakjessoep gebruikten. Josef Tschigg lacht en zegt: "Natuurlijk doen ze dat. Veel chef-koks gebruiken deze producten als basis of onderdeel van een gerecht. Ze voegen dan hun eigen persoonlijke touch toe, bijvoorbeeld door een beetje kokosmelk toe te voegen aan de kerriesoep."

Hij deed hetzelfde voor mij - hij kookte met Aromat. Tschigg schept roomspinazie uit een dampende pan en legt er een onsen ei op. Hij brengt het op smaak met wat originele Aromat. Hij serveert dit met knoflookbrood belegd met verse knoflook en knoflook Aroma, het nieuwste Knorr product. Het hoofdgerecht is spaghetti all'arrabbiata met gehaktballetjes, op smaak gebracht met chili Aromat - ook een van de nieuwste Knorr producten.

Het onsen-ei smaakt heerlijk. Eieren en Aromat zijn een beroemde hemelse combinatie. De knoflook Aromat proef ik eerlijk gezegd niet, want de verse knoflook is onovertroffen. De chili Aromat heeft een aangename, lichte kruidigheid. Precies zoals ik het graag heb.

Op het einde? Aromat overmaat

Nadat ik de Knorr productiefaciliteit heb verlaten en op de trein in Thayngen ben gestapt, geniet ik van het laatste beetje smaak op mijn tong. En ik denk nog eens na over mijn Aromat-gebruik. Misschien kan ik het af en toe weer gaan gebruiken. En ik zou af en toe pakjessoep kunnen gebruiken, samen met verse groenten. Met mate, natuurlijk.

Haha - ik, Aromat en met mate. Wie hou ik voor de gek?

Snel een paar uur vooruit en ik zit thuis op de bank met een geopende pot Aromat in de ene hand en een berg gele kruiden in de andere. "Oh jee, is dat niet heerlijk", fluister ik door mijn uitgedroogde gehemelte. Matiging bewaar ik voor morgen.

Wat vind jij van Aromat en pakjessoep? Heb je er jeugdherinneringen aan? Ik ben benieuwd naar jullie reacties.