Neo QLED: Samsung's QN95B in een gedetailleerde test

OLED TV's zijn de maat der dingen - voorlopig. De komende QD OLED-technologie van Samsung zou de OLED-troon aan het wankelen kunnen brengen (hier heb ik beschreven waarom). Intussen wil de Zuid-Koreaanse tv-gigant de markt zo goed mogelijk bedienen met zijn tweede mini LED-generatie. Er wordt immers al gezegd dat Mini LED niet alleen even goed is, maar zelfs beter dan OLED.

Presentatie: de nieuwste neo-QLED TV van Samsung, de QN95B.

Rechtstreeks uit de poort: TL;DR versie

Deze test is anders. Bomvol en diepgaander dan ooit tevoren. Als dat te veel voor je is, hier is mijn conclusie direct uit de poort:

Samsung's QN95B is een uitstekende TV voor de meeste doeleinden: films, series en gamen. Zelfs de upscaling werkt uitstekend. Dankzij zijn hoge piekhelderheid van meer dan 2100 nit en zijn uitstekende kleurgetrouwheid speelt hij vooral overdag en in lichte kamers in op zijn sterke punten - ook dankzij de mini-LED-achtergrondverlichting, die zorgt voor goede contrasten en ongewoon diepe zwartniveaus voor LCD-tv's.

In de avond, of in ieder geval in verduisterde kamers, komt de QN95B echter ook niet in de buurt van de OLED beeldkwaliteit.

Design: Niets bijzonders - en dat is maar goed ook

Geen enkele marketingafdeling ter wereld kan mij ervan overtuigen dat mini-LED-tv's kunnen wedijveren met OLED-tv's. De QN95B van Samsung komt echter zo verdomd dicht bij de concurrentie dat als mensen me vragen welke tv ik momenteel aanbeveel, ik niet langer gewoon botweg antwoord: "OLED, wat anders" - ook al zijn de tv's van Samsung in vergelijking meestal duurder dan de OLED-concurrentie.

Er zijn goede redenen voor. En de QN95B van Samsung zet ze allemaal naar voren.

De vormgeving, bijvoorbeeld. Modern. Slank. Smalle randen. Niet buitengewoon - en dat is maar goed ook. Televisies horen televisies te zijn, denk ik. Geen rechthoeken die er van opzij gezien uitzien als een "I" in schreefletters. Er is. Geen grap, zoals ik hier opschreef. Maar de gebogen, flinterdunne standaard bevalt me wel. Het is nauwelijks merkbaar en laat ongeveer 7,5 centimeter ruimte over tussen het paneel en het TV meubel. Perfect voor een soundbar.

Later is de Neo QLED met zijn 2,7 centimeter behoorlijk dun voor een LCD TV. Ze zijn meestal wat dikker. Ongeveer vijf tot zes centimeter. Dit komt door de extra LED-laag die de LCD-pixels in het paneel laat schitteren.

Samsung's QN95B heeft ook zo'n LED-laag. Alleen zijn er geen conventionele lampjes, maar mini-leds. Ze bieden niet alleen een betere beeldkwaliteit, maar zijn vooral veel kleiner. Daarom is de QN95B zo dun. De marketing van Samsung viert dit welluidend als het "Infinity One" ontwerp. Bravo... of zoiets.

Er is één ongebruikelijke ontwerpbeslissing met het Neo-QLED deel van Samsung: het heeft geen externe aansluitingen ingebouwd in het paneel zelf. Ze zitten allemaal in de aparte "One-Connect-Box", een klein kastje dat Samsung al enkele jaren bij veel van zijn TV's levert. Slechts een enkele, onopvallende kabel verbindt het kastje met de TV en levert zowel stroom als video- en audiosignalen. Dus als je de doos elegant in een lade van je tv-meubel verstopt, verdwijnt tegelijkertijd de wirwar van kabels. Ik vier dit zelfs met een welgemeend "Bravo!"
.

De "One-Connect-Box" heeft de volgende aansluitingen:

• 4x HDMI 2.1 poorten (4K144Hz, ALLM, FreeSync Premium Pro en HDMI Forum VRR)
• Eén ervan met eARC (HDMI 3)
• 2x USB 2.0 poorten
• 1x USB-poort voor externe HDD's
• 1x uitgang voor Toslink
• 1x LAN-poort
• 1x CI+ 1,4
• Antenne poorten
• Bluetooth (BT 5.1)

Alle vier ingangen ondersteunen HLG, HDR10 en HDR10+. Maar geen ervan ondersteunt Dolby Vision. Jammer. Samsung heeft al jaren een licentiegeschil met Dolby. In ieder geval kan Dolby Atmos worden doorgegeven aan een voor Atmos geschikte externe soundbar of receiver.

De 65-inch versie van de TV die mij door Samsung ter beschikking werd gesteld weegt 30,4 kilogram. Als je de TV aan de muur wilt bevestigen - zonder de standaard weegt hij nog steeds 22,3 kilogram - heb je een VESA 400×300mm bevestiging nodig. Je vindt deze hier in onze winkel.
.
Tot slot van dit hoofdstuk: een blik, of liever gezegd een paar oren, op het geluid. Fan ervan ben ik niet. Ik heb echter erger gehoord. Het goede aan het paneel van 2,7 centimeter (dikker zou beter zijn voor het geluid, maar niet voor het oog) is dat er genoeg ruimte is voor zes drivers. Samen produceren ze goed geluid als een 4.2.2 geluidssysteem met in totaal 70 watt uitgangsvermogen - al is het in mijn oren op zijn best een tijdelijke oplossing totdat ik het budget bij elkaar heb geschraapt om een echt home cinema surround systeem te kopen. Zoals Sonys HTA9, waarvan ik onlangs een recensie schreef.

Metingen: hoge helderheid en hoge kleurechtheid

Full Disclosure: Wat nu komt gaat verdomd diep. Als tabellen en diagrammen je niet interesseren, kun je dat allemaal overslaan en meteen doorbladeren naar het hoofdstuk "Mini LED, ronde twee". Vanaf daar krijg je mijn subjectieve indrukken met veel videomateriaal. Veel plezier!

Dit brengt me bij de nieuwe rubriek: Metingen. Natuurlijk kon ik alleen gefilmde of gefotografeerde displays laten zien en wijzen op sterke en zwakke punten. Uiteindelijk zou ik alleen mijn subjectieve gevoel weergeven. Maar hoe helder, natuurlijk en nauwkeurig een televisie werkelijk is, kan ook in getallen worden gemeten. Dat is minder sexy, maar het heeft één voordeel: cijfers zijn objectiever dan ik.

Meten is één ding. Om bruikbare gegevens te krijgen heb je professioneel gereedschap nodig, zowel hardware als software. We hebben beide in de redactie verworven. Daarover vertel ik je binnenkort meer in een ander artikel hier in het tijdschrift.

Ik heb alle schermstanden van de TV uitgemeten. Van "Briljant" naar "Standaard" naar de modus "Filmmaker". Zonder kalibratie en handmatige wijzigingen in de instellingen. Net zoals de meeste normale mensen een televisie gebruiken. Je wilt immers een TV kopen die al zo nauwkeurig en kleurgetrouw mogelijk is zonder dure en professionele kalibratie. De beste waarden werden bereikt in de filmstand, zowel voor HDR- als SDR-inhoud. Daarom hebben alle onderstaande metingen betrekking op de Filmmodus.

De maximale helderheid

De helderheid is om twee redenen belangrijk voor de TV. Enerzijds beïnvloedt het het contrastniveau. Het bepaalt hoeveel verschillende kleuren een TV kan weergeven. Aan de andere kant is helderheid belangrijk als je overdag vaak tv kijkt in kamers die overspoeld worden door licht. Als een TV niet helder genoeg is, kan hij overschaduwd worden door het omgevingslicht in de kamer. De foto zal er dan nogal bleek uitzien.

Laten we eens kijken naar de helderheid van de QN95B.

Nit ist die englische Masseinheit für Candela pro Quadratmeter (cd/m²), also der Leuchtdichte beziehungsweise Helligkeit. 100 Nit entsprechen etwa der Helligkeit des Vollmondes am Nachthimmel.

Er zijn twee assen: de verticale staat voor de helderheid, de horizontale voor de venstergrootte waarin de helderheid wordt gemeten. Op twee procent van de totale venstergrootte, dus selectief en met zeer kleine beeldvlakken, bereikt de Neo-QLED van Samsung een waanzinnig hoge luminantiewaarde van 2104 nit. En dat is in de filmstand, die iets donkerder is dan de standaard of zelfs briljante stand van de TV. Dit is gewoonweg fantastisch en loopt vooruit op goede contrastwaarden die later worden gemeten.

In dezelfde geest is de totale helderheid van de TV op volledige venstergrootte 658 nit. Dat is veel. Als je 2000 nit kreeg op 100 procent van het schermoppervlak, zouden je ogen uitbranden. 658 nits is eigenlijk meer dan genoeg, zodat je zelfs in lichte kamers geen probleem hebt om in donkere scènes iets op het beeld te zien. Een typisch kenmerk van LCD TV's, trouwens. OLED TV's zijn door hun technologie veel minder helder. Veel omgevingslicht is dus een probleem voor hen.

De witbalans

Hoe wit moet wit zijn? Dat hangt af van de kleurtemperatuur. Over de warmte of kou van wit. Warm neigt naar geel/oranje. Kou neigt naar blauw. Dit heeft weer invloed op de weergave van kleuren en hun nauwkeurigheid. In de industrie is voor de ijking een wit met 6500 Kelvin afgesproken, kortweg: witpunt D65. De meeste mensen zouden dit een tamelijk warm wit vinden, net als de resulterende kleuren. Filmstand, wel te verstaan. Het wit en de kleuren in de standaardmodus zijn duidelijk kouder. Alleen daarom al levert de standaardmodus geen nauwkeurig beeld op.

Wit ontstaat op een televisie als de rode, groene en blauwe subpixels per pixel gelijktijdig en met gelijke intensiteit uitstralen. De volledige helderheid levert dus het helderste wit op. De laagste helderheid daarentegen levert het diepste zwart op. Alles daartussen is dus niet meer dan grijstinten. De nauwkeurigheid van de witbalans wordt daarom gemeten met twee tabellen:

1. Grijze schaal delta E (dE)
2. RGB-balans

De grijswaarde dE geeft aan hoezeer de door de TV geproduceerde grijswaarde afwijkt van de referentiewaarde. De RGB-balans toont hoeveel de door de TV geproduceerde grijswaarden afwijken van de referentiewaarde. Waarom is dit belangrijk? Laten we het eens bekijken aan de hand van het specifieke QN95B voorbeeld:

De grafiek links luidt heel eenvoudig: de afwijking van de referentiewaarde heet delta E, of kortweg dE. Als je de TV vlak naast een referentiemonitor zou zetten, betekent dit:

• Waarde is 5 of hoger: de meeste mensen kunnen het verschil zien.
• Waarde tussen 3 en 5: alleen deskundigen en liefhebbers kunnen het verschil zien.
• Waarde tussen 1 en 3: Alleen deskundigen kunnen het verschil zien, liefhebbers haken af.
• Waarde lager dan 1: zelfs deskundigen kunnen het verschil niet zien.

Elke waarde onder de vijf is een zeer goede waarde voor een niet-gekalibreerde TV. De QN95B van Samsung krijgt het goed voor elkaar tot ongeveer 80 procent wit. Bij helderder witten ligt de dE echter maar zo weinig boven de waarde van 5 dat de afwijking van de referentiewaarde door de meeste mensen nog steeds niet zou worden opgemerkt.

Maar wat betekent "afwijken" hier precies? Een blik op de RGB-balans laat dat zien. Daar wordt een lichte blauwe en groene tint zichtbaar naarmate het opgewekte wit witter is. Met andere woorden, de blauwe en groene subpixels stralen iets te sterk. Maar zoals ik al zei, is de afwijking slechts ongeveer dE 5, gemiddeld slechts 2,56 dE (dE Avg). Het is daarom zeer onwaarschijnlijk dat je de blauwe of groene zweem in een echt beeld als zodanig zult waarnemen. Goede cijfers dus voor de Neo QLED van Samsung.

Het kleurengamma

Om verder te gaan met het kleurengamma, de dekking van de meest voorkomende kleurruimtes: hoe groter het contrast, hoe meer kleuren kunnen worden weergegeven en hoe natuurlijker het beeld eruit ziet. Daarom is het gamma belangrijk voor HDR-inhoud, want het gelijknamige hoge dynamische bereik maakt gebruik van grote kleurruimtes.

• Rec. 709: 16,7 miljoen kleuren, standaard kleurruimte voor SDR-inhoud zoals live TV en Blu-Rays

• DCI-P3 uv: 1,07 miljard kleuren, standaard kleurruimte voor HDR-inhoud, van HDR10 tot Dolby Vision

• Rec. 2020 / BT.2020 uv: 69 miljard kleuren, nog nauwelijks gebruikt in de film- en serie-industrie

De grote "kleurenklodder", inclusief de verduisterde gebieden, toont het volledige kleurengamma dat door het menselijk oog kan worden waargenomen. Het verlichte gebied links toont de BT.2020 kleurruimte. Rechts hetzelfde, alleen de kleinere DCI-P3 kleurruimte. De witte vakken geven de werkelijke grenzen van de respectieve kleurruimten aan. De zwarte cirkels daarentegen tonen de werkelijk gemeten grenzen tijdens de meting.

De meting leverde de volgende kleurruimtedekking op:

• Rec. 709: 100% (goed = 100%)
• DCI-P3 uv: 92,49% (goed = >90%)
• Rec. 2020 / BT.2020 uv: 71,27% (goed = >90%)

De QN95B bereikt dus een zeer goede dekking van 92,49 procent in de belangrijke DCI-P3 kleurruimte. OLED TV's halen in vergelijking meestal wat hogere waarden. Onder de LCD TV's is de Neo QLED niettemin een van de koplopers.

De BT.2020 kleurruimte daarentegen is met 71,27 procent minder goed gedekt. Dit zou leiden tot duidelijk zichtbare compressie met bijbehorende inhoud. Zou. Op dit moment halen zelfs OLED TV's nauwelijks 80 procent BT.2020 dekking. Juist daarom kalibreert de film- en serie-industrie haar HDR-inhoud bijna uitsluitend in de veel wijdere DCI-P3 kleurruimte. De BT.2020 kleurruimte wordt beschouwd als de kleurruimte van de toekomst, en de dekkingswaarde is daarom een indicator voor toekomstige geschiktheid.

Belangrijker is dat de BT.2020 kleurruimte de meest gebruikte kleurruimte is.

Veel belangrijker is dus de kleurfout.

De kleurfout

Wat betekenen nauwkeurige kleuren? Voor het televisietoestel zijn kleuren geen kleuren, maar getallen. Getallen die de kleuren binnen een bepaalde kleurruimte nauwkeurig definiëren. Rood, bijvoorbeeld. Ivy groen. Of cadetblauw. Als je televisie kijkt, worden deze nummers als metadata naar je televisie gestuurd. Het interpreteert de gegevens en geeft ze weer als overeenkomstige kleuren. Eenvoudig. Of?

Nee. TV's kunnen inderdaad de meeste signalen binnen de meest voorkomende kleurruimtes verwerken en weergeven. Maar dat betekent niet dat ze de kleuren nauwkeurig zullen weergeven. Anders zou het beeld er op alle televisies precies hetzelfde uitzien. Daarom geldt: hoe meer de weergegeven kleuren overeenkomen met die op referentiemonitoren, hoe nauwkeuriger en beter de tv.

Net als bij de bovenstaande grijswaarden wordt de afwijking van de TV van de referentiewaarde dE genoemd. De witte vakken tonen de referentiekleuren die de testpatroongenerator naar de TV stuurt. De zwarte cirkels daarentegen tonen de werkelijk gemeten kleuren. Ook hier zijn dE-waarden onder de 5 goed voor niet-gekalibreerde tv's.

De grafiek anticipeert erop: de QN95B van Samsung heeft standaard al een zeer hoge kleurgetrouwheid. In feite meet ik met een totaal van 40 metingen een gemiddelde dE van een uitstekende 2,97. Zeker, met kalibratie zou de waarde nog lager dan 2 kunnen zijn, misschien zelfs tot 1. Maar het verschil met een referentiemonitor is zo klein dat zelfs deskundigen het nu nauwelijks kunnen zien.

Ter vergelijking: In de standaardmodus was de dE 13,57 - geen vergelijking met de filmmodus, waarnaar - ter herinnering - alle hier vermelde metingen verwijzen.

Tussenconclusie na de meting

Laten we snel een conclusie trekken. De metingen zeggen dat de QN95B een helder beeld heeft dat op zijn best is in kamers met veel licht. In verduisterde kamers zou een OLED beeld er toch beter uit moeten zien. De meest voorkomende kleurruimtes - Rec. 709 en DCI-P3 - worden goed gedekt. De kleurechtheid is bijzonder goed. Alle gemeten waarden wijzen over het geheel genomen op een zeer accuraat beeld.

Tijd om de theorie in de praktijk te testen.

Mini LED, ronde twee

Laten we overgaan naar een van de belangrijkste kenmerken van de Neo-QLED TV: Mini LED. Dit betekent dat duizenden dicht op elkaar geplaatste LED's zorgen voor het achtergrondlicht. Dit komt omdat LCD-pixels niet uit zichzelf kunnen oplichten, maar van achteren verlicht moeten worden. En waar pixels zwart moeten blijven, wordt het LED-licht geblokkeerd door lichtkristallen en polarisatiefilters. In theorie. In de praktijk dringt er echter altijd een beetje licht door de pixel heen. Dat is waarom in LCD TV's, waar er zwart zou moeten zijn, er meestal donkergrijs is.

TV-fabrikanten hebben daarom Full Array Local Dimming (FALD) ontwikkeld: Honderden LED's die plaatselijk dimmen. Dit zorgt voor betere zwartniveaus - en dus betere contrasten om OLED te evenaren. In principe lijkt Mini LED op FALD. Alleen met duizenden in plaats van honderden LED's. Ze hebben ruimte in de TV omdat mini LED's veel kleiner zijn dan FALD LED's. Intussen worden er zelfs al mini-leds van slechts 152 micrometer - 0,152 millimeter - gebouwd, zoals ik leerde in het interview met Olivier Semenoux, hoofd productmanagement bij TCL Europe.

Met andere woorden, Mini LED is de logische evolutie van FALD.

Waarom zijn kleinere LED's beter dan grote? In de eerste plaats omdat ze hinderlijke blooming verminderen, een soort halo die optreedt wanneer heldere randen tegen een donkere achtergrond niet haarscherp worden belicht. Dan schijnen er ook LED's waar eigenlijk zwart zou moeten zijn. Verschillende kleinere LED's zijn daarentegen nauwkeuriger dan een paar grote LED's. En omdat er in mini-LED TV's veel meer LED's zitten dan in FALD TV's, zijn er ook meer dimbare zones en dus minder blooming.
.
Een voorbeeld: het 65-inch model uit de SM9900-serie van LG zou ongeveer 100 dimzones hebben. Bekijk het shirt in de onderstaande vergelijking van "Westworld". Of het donkere gebied links van het gezicht van de vrouw. Het lijkt alsof ze glinsteren. Wat bij LG eigenlijk gebeurt, is dat de achtergrond-LED's de gezichten of het helderwitte shirt niet in de schijnwerpers zetten. Daardoor schijnen ze ook op die pixels die eigenlijk zwart zouden moeten zijn. Op de QN95B van Samsung daarentegen zie je niets van dat alles. Volgens Rtngs.com zijn er 720 dimzones.

Dat is het verschil tussen Mini LED en FALD.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «Westworld», Staffel 2, Episode 2. Timestamp: 00:11:50.

Je ziet: dankzij de mini LED achtergrondverlichting kan de QN95B van Samsung lokaal behoorlijk goed dimmen. Hierdoor heeft hij indrukwekkende zwarttinten voor een LCD TV - en betere contrasten dan zijn FALD broers en zussen. Indrukwekkend.

Het beeld: mooie, nauwkeurige kleuren en gradaties

De bovenstaande metingen getuigen van een goede dekking van het kleurengamma van de TV met een zeer hoge kleurgetrouwheid. In theorie. Hoe ziet het er in de praktijk uit?

Kleurweergave

Er zijn niet veel films die kleurrijker zijn dan Guardians of the Galaxy, Vol. 2. En nog minder scènes die het hele kleurenspectrum dienen zoals deze dat doet. De zonsondergang-rode eerste scène voor Ego's paleis knalt in verzadigd rood, tekent Drax' huid haarscherp en accentueert zelfs zijn bloedrode tatoeages. Ook de tweede scène ziet er aangenaam warm en evenwichtig uit, met de avondzon op de achtergrond en wolkenflarden eromheen, die het blauw en oranje van hemel en hel vermengen.

Quelle: Disney+, «Guardians of the Galaxy, Vol. 2». Timestamp: 00:56:47.

Zoals ik al zei, als er een blauwe of groene zweem zou moeten zijn in heldere delen van het beeld op Samsung's QN95B, dan valt die nauwelijks op. Ik zie dit meer in OLED TV's van LG's en Philips. Dat is niet verwonderlijk: door de technologie hebben OLED's de neiging te blauw te zijn dan LCD-tv's.

Laten we een paar versnellingen terugschakelen. Kleuren hoeven niet altijd te knallen op de foto. Bijvoorbeeld in de film "Knives Out", waar een verraderlijke moordenaar op vrije voeten is en regisseur Ryan Johnson zich richt op een zo natuurlijk mogelijk beeld. Je kunt zien hoe goed een tv daarmee meespeelt, vooral met de huidtinten.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «Knives Out». Timestamp: 00:33:34.

De lichte blauwzweem in LG's OLED TV is hier ook goed te zien. Let bijvoorbeeld op het overhemd van de oude Harlan Thrombey. Aan de andere kant ziet het beeld van Samsung er daarvoor iets te onverzadigd uit. Te plat. Voor mij althans, al mopper ik hier bewust op hoog niveau. LG's OLED heeft gewoon meer kracht. Kijk naar de rode houten gevel. Of de hangende blocnotes op de achtergrond.

Zwarte Crush en schaduwdetails

Niet alle scènes zijn helder. Sommige zijn echt donker. Daarom wil ik het vermogen van Samsung testen om details in donkere delen van het beeld te tonen. Ik geef de QN95B het nakijken. Ik vergelijk hem zelfs rechtstreeks met een OLED-tv, namelijk LG's C2. Daar is een heel specifieke reden voor: OLED-pixels zenden hun eigen licht uit. Voor een UHD-beeld met meer dan acht miljoen pixels zijn er dus - nou ja - meer dan acht miljoen dimzones. Daarom kunnen OLED TV's perfect zwart weergeven, hebben ze betere contrasten en geen blooming.

Donkere scènes zijn moeilijker te zien.

Donkere scènes zijn hun specialiteit.

Zoals hier, in "Blade Runner 2049". Zoek links naar bloei rond de ramen. Rechts, bij LG, zie je niets van de bloei. Kijk vervolgens naar het verschil in zwart- en detailweergave in donkere delen van het beeld. Welke vind je beter? Ik vind het OLED plaatje rechts mooi.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «Blade Runner 2049». Timestamp: 00:04:50.

Sommige mensen zijn verdeeld over zulke taferelen. Als je het Samsung vraagt, zullen ze je vertellen dat OLED veel te veel details in donkere delen van het beeld opslokt - black crush genoemd. Maar ik sta aan de kant van de meeste deskundigen en denk dat LCD TV's delen van het beeld ophelderen die helemaal niet ophelderen. Als je in bovenstaand voorbeeld in direct tegenlicht filmt, is het natuurlijker als de rest verdwijnt in donkere, zwarte silhouetten. Naar mijn mening is dit geen zwarte piet, maar precies zoals regisseur Denis Villeneuve het bedoeld heeft: Twee lichtbronnen voor twee hoofdpersonen die staan voor twee tegengestelde filosofieën - gesymboliseerd door het donkere, afbakenende zwart tussen hen in.

Graad van helderheid

Een laatste beeldtest: Helderheidsgradaties. Vanwege de technologie laten vooral LCD TV's hier hun spierballen zien. Kijk in het volgende voorbeeld van "Jurassic World" naar de zon op de achtergrond: zelfs in zo'n helder beeldgebied zijn de gradaties zo fijn dat de zon nog net herkenbaar is als een bol aan het firmament. Dit is veel minder het geval bij de OLED-tv's van LG en Philips.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «Jurassic World». Timestamp: 00:21:18. Randnotiz: Das kurze Ruckeln links im Video kommt von meiner überhitzenden Kamera, die am Ende eines langen, heissen Sommertages genug vom Filmen hatte.

Ook hier is het wat koudere beeld van de OLED's rechts goed te onderscheiden van het warme Neo-QLED beeld links. Voor mij komt het OLED-beeld natuurlijker over. Punchier. Vooral als ik op de huidskleur let. Vooral in deze scène vind ik het mooie warme beeld van de Samsung TV gefilmd in de ochtendzon nog steeds mooier.

Processor

De processor is het brein van de TV. Zijn voornaamste taak is het ontvangen, verwerken en weergeven van beeldsignalen. Verwerking betekent dat het slechte beeldkwaliteit herkent en verbetert. Samsung noemt het de "Neural Quantum Processor" met "4K AI upscaling technologie". Achter het marketing-gobledygook zit dat de processor geacht wordt ruis te verwijderen, kleuren te verbeteren, randen glad te strijken, beweging vloeiender te maken en ontbrekende pixelinformatie toe te voegen.

Motieverwerking en Judder

Om te beginnen maak ik het de processor heel moeilijk. Concreet: Judder, een verschijnsel dat alle TV's hebben. Judder ontstaat wanneer het beeldsignaal en het TV-paneel niet dezelfde beeldsnelheid hebben. Met bioscoopfilms bijvoorbeeld. De QN95B van Samsung kan tot 144 beelden per seconde weergeven. Films worden echter opgenomen met 24 beelden per seconde. Processoren synchroniseren deze dispariteit met interframe berekeningen. Als de processor te agressief is, ziet het beeld er zo overdreven vloeiend uit als in een soap à la "Goede Tijden, Slechte Tijden". Maar als hij zich inhoudt, stottert het beeld. Vooral tijdens lange camerapans. De film lijkt nerveus - in het Engels: jittery. Vandaar het woord "judder".

Sam Mendes' "1917" zit vol met zulke gestage, langzaam vloeiende camerabewegingen en is dus perfect voor de juddertest. Eerst maak ik echter een kleine correctie in de Judderreductie. Samsung vindt dat een film moet judderen omdat het er dan mooi en filmisch uitziet. Ik vind dit ouderwets; de judder is me te veel. In het beeldmenu heb ik daarom in de expertinstellingen onder "Helderheid" de judderreductie verhoogd van "3" naar "7". Naar mijn mening is dit de sweet spot: Judder is zichtbaar als je erop let, maar het is nooit opdringerig. Let bij het vergelijken vooral op de verticale balken in de schuur.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «1917». Timestamp: 00:42:25.

Overigens had ik hetzelfde probleem met de OLED TV van LG, de tweede vergelijking in de video hierboven. Om het judderprobleem daar op te lossen, veranderde ik de bewegingsverwerking in de expertinstellingen van "Filmic" naar "Natural". Bij Philips daarentegen vond ik in de derde vergelijking de judderreductie standaard erg goed.
.
Volgende scène uit "1917". Ook hier zorgt het camerawerk van Mendes voor een immense uitdaging voor de meeste verwerkers. Vooral met harde randen voor onscherpe achtergronden, bijvoorbeeld rond de helmen van de twee soldaten. Daar moeten zowel processor als pixel ongelooflijk snel reageren.

Quelle: UHD-Blu-Ray, «1917». Timestamp: 00:35:36.

Samsung's processor doet het uitzonderlijk goed, ook al laat hij zijn spieren niet zo sterk spreken als bijvoorbeeld de processor van LG. Toch vloeit het beeld, maar ziet het er nooit onnatuurlijk uit. Bovendien wordt de kleurtemperatuur nauwkeurig ingesteld. Alleen in de donkere gebieden speelt LG's OLED een klasse hoger: het perfecte zwart geeft het beeld die extra punch en voegt diepte toe aan de scène. Het beeld van Philips daarentegen is veel te koud, maar scoort met ultravloeiende camerabewegingen.

Pixelreactietijd

Volgende, het Apple origineel "For All Mankind". Ik wil zien hoe lang het duurt voordat een enkele pixel van kleur verandert. Als dit niet snel genoeg gebeurt, lijkt het alsof het beeld strepen vertoont - dit effect heet "ghosting". Hier vergelijk ik direct met TCL's C82, een andere mini LED TV. Als de camera over het maanoppervlak beweegt, kijk dan naar de tekst die er overheen staat. Dan zie je rechts van TCL de strepen waar ik het over heb:

Quelle: Apple TV+, «For All Mankind», Staffel 1, Episode 5. Timestamp: 00:00:10.

Bij Samsung links daarentegen zie je bijna niets. Wow. Dat spreekt voor een uitstekende processor. Het is moeilijk voor elke LCD TV om de scène streeploos weer te geven. Dit blijkt uit de twee andere vergelijkingen in dezelfde video met de OLED's van LG en Philips. Bij hen zie je - als je heel goed kijkt - nog minder strepen. Dat verbaast me niet. OLED TV's hebben dankzij de technologie uitstekende reactietijden. Daarom worden ze beschouwd als voortreffelijke gaming monitoren. LCD-tv's zijn in dat opzicht in het nadeel.

Upscaling

Nu de moeilijkste test. Deze keer wil ik zien hoe goed de processor bronnen van lagere kwaliteit opwaardeert. Blu-rays of goede oude live televisie, bijvoorbeeld. Of "The Walking Dead". De serie is met opzet op 16mm film opgenomen om het gevoel van een gebroken, post-apocalyptische wereld te creëren met ouderwetse korrel samen met beeldruis.

Quelle: Netflix, «The Walking Dead», Staffel 7, Episode 1. Timestamp: 00:02:30.

Samsung's Neo Quantum processor is in staat tot upscaling. Duidelijk. Want dat is een SDR-kwaliteit HD bron daarboven, met ongeveer 2 miljoen pixels opgeblazen tot 8,3 miljoen pixels. Met andere woorden: 75 procent van het beeld wordt berekend. Maar scherpte en randafvlakking zijn zeer goed. Alleen op het gebied van geluid zie ik de processor van Panasonic en vooral LG iets verder vooruit. Maar zelfs ik moet de verschillen met een vergrootglas zoeken.

Gamen: Invoervertraging en spelmodus

Laatste test: is de tv ook geschikt voor gamen? Absoluut. Met aanbeveling. De TV ondersteunt alle functies die relevant zijn voor gamers:

• 4x HDMI 2.1 aansluitingen (4K144Hz / 8K60Hz)

• Auto Lage Latency Mode (ALLM)
• Variabele framesnelheden (FreeSync Premium Pro en HDMI Forum VRR)

Daarvoor is Samsung - net als LG, Philips en Panasonic - een samenwerking aangegaan met veel grote gamestudio's. Het resultaat: HGiG - HDR Gaming Interest Group. Volgens de fabrikant moet dit ervoor zorgen dat HDR wordt weergegeven zoals de spelontwikkelaars het bedoeld hebben. Vooral pc-gamers zouden een liedje of twee kunnen zingen over slecht weergegeven HDR.

In feite heb ik met het meetapparaat van Leo Bodnar een gemiddelde invoervertraging gemeten van een zeer goede 11 milliseconden, zonder al te ernstige verliezen in beeldkwaliteit te herkennen. Bijvoorbeeld bij het spelen van "Spider-Man: Miles Morales" op mijn Playstation 5.

Quelle: PS5, «Spider-Man: Miles Morales», 120Hz-Modus, VRR und Ray Tracing aktiviert.

Ik ben blij dat de kleuren helder zijn, zwart is echt zwart, de randen zien er scherp uit en het beeld vervaagt niet te veel, zelfs niet tijdens snelle en schokkerige camerabewegingen. Let op Miles' donkere silhouet tegen het licht, de gedetailleerde texturen van het besneeuwde New York of de duidelijk zichtbare details in de wolken. Zo ziet een goede spelwijze eruit.

Mooi: Net als LG biedt Samsung ook een speciaal submenu, dat te zien is aan het begin van de video hierboven, waar je fijne aanpassingen voor gaming kunt doen en de huidige framerate kunt aflezen. Heel belangrijk: Samsung's QN95B ondersteunt zonder problemen de nieuwe VRR-120Hz modus van de PS5.

Conclusie: jammer, zou ik, zou ik dit zelfs houden

Dat was het dan, mijn eerste recensie met een diepe duik die zelfs de James Webb Space Telescope oud doet lijken. Als je hiervan hebt genoten, heb ik goed nieuws: Zo zullen tv-recensies voortaan altijd overkomen.

Over de TV: De Neo QLED van Samsung verraste me. Ik had niet verwacht dat het zo kleurgetrouw zou zijn "out of the box". De processor is goed. Dat geldt ook voor de spelwijze. En als je vooral overdag tv kijkt als het helder is in de kamer - wat voor veel mensen het nieuwe normaal is sinds de pandemie en het kantoor aan huis - zul je veel gelukkiger zijn met een voldoende heldere mini-LED-tv dan met een OLED.

Niettemin komt de QN95B niet helemaal in de buurt van OLED-kwaliteit. In ieder geval niet in verduisterde kamers. De C2 van LG is bijvoorbeeld iets goedkoper. Als ik moest kiezen, zou ik voor de OLED TV gaan, maar niet meteen. Op dit moment in het jaar zijn de prijzen voor 2022 TV's relatief hoog. In de herfst beginnen ze te vallen. 2021 modellen zijn daar momenteel bijzonder goedkoop voor, en de meeste gewone stervelingen, tussen jou en mij in, zien het verschil toch niet. Dus - niet dat ik net digitec-insiders vertelde en in de problemen kwam. Het is gewoon industriestandaard.

Misschien lukt het je wel.

Misschien lukt de inhaalmanoeuvre van Samsung wel met de volgende technologie: QD OLED. Het Samsung model staat al in mijn huis. Over twee of drie weken volgt een test. En Sony's QD OLED TV - met een Samsung paneel maar een eigen processor - zou deze week al kunnen verschijnen.

Daarom: blijf kijken. Het tv-seizoen 2022 is geopend.