Het draait allemaal om het ritme: Hoe je je kind kunt helpen slapen

Heb je geslapen als een baby? Hopelijk niet. Pasgeboren baby's slapen niet zo rustig. Dat is ook duidelijk als je bedenkt dat ze hun slaap-waakritme nog moeten vinden. Voor veel kinderen gaat dit vanzelf rond zes maanden. Voor anderen is dat niet zo. Zij zijn afhankelijk van externe ondersteuning om hun interne klok te vinden en aan te passen.

Tilja Tanner ondersteunt ouders als slaapcoach. Ze sprak onlangs over haar werk in een interview met Galaxus en benadrukte hoe belangrijk het juiste slaap-waakritme is voor jonge kinderen.

Maar wat betekent gepast? En hoe kom je daar? Hoog tijd om daar eens wat dieper op in te gaan.

Tilja, wat is een geschikte slaap-waakcyclus voor een kind?
Tilja Tanner: Dat kan voor elk kind anders zijn. Als het individuele ritme goed is, heeft het een positieve invloed op de dag en nacht. Omgekeerd is een onjuist ritme verantwoordelijk voor veel problemen overdag en 's nachts. Het kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je lang in slaap valt, vaak wakker wordt, lange perioden van waakzaamheid hebt of 's ochtends vroeg wakker wordt.

Hoe vind ik het juiste ritme voor ons als mijn kind problemen heeft met slapen 's nachts?Als je iets aan je slaapsituatie wilt veranderen, is de eerste stap om erachter te komen wat de juiste waakfases voor je kind zijn. Met andere woorden, hoe lang ze wakker kunnen of moeten zijn tussen hun dutjes overdag om daarna zo goed mogelijk te slapen.

Dit betekent dat de waakfasen overdag de sleutel zijn tot een goede nachtrust?
Ja, onder andere. Op zijn minst kunnen de juiste waakfasen veel nachtelijke problemen oplossen of verbeteren. Of ze ontstaan helemaal niet. Er zijn echter ook kinderen die niet zo gevoelig zijn als het gaat om hun slaap-waakritme - zij slapen goed, ongeacht hoe ze overdag slapen.

Wat gebeurt er tijdens de waakfases?
Er wordt slaapdruk opgebouwd, die vervolgens wordt afgebouwd of "uitgeslapen" tijdens het volgende dutje. Over het algemeen bouwt een kind echter ook gedurende de dag slaapdruk op voor de nacht - dit is de reden waarom slaap overdag ook effect heeft op de nacht.

Dus als een kind moeite heeft om in slaap te vallen of de nacht door te slapen, komt dit dan door een te korte waakfase en te weinig slaapdruk?
Ja, dit kan een mogelijke reden zijn.

Wat als de waakfase te lang is en de slaapdruk enorm? Dan zou inslapen eigenlijk moeten lukken.
Veel mensen denken dit, maar dat is niet het geval. Het lichaam geeft dan het stresshormoon cortisol af, wat bekend staat als vermoeidheid. Ook hier kan in slaap vallen heel moeilijk zijn en vaak gepaard gaan met huilen. s Nachts kan vermoeidheid zich ook uiten in vaak wakker worden of nachtelijke waakfases. Of heel vroeg wakker worden - maar je kind is dan niet uitgerust.

Te korte of te lange waakfases zijn niet ideaal. Mijn kind geeft me echter zelf signalen wanneer hij moe is. Bijvoorbeeld door te gapen en in de ogen te wrijven.
Deze tekenen van vermoeidheid zijn niet voor alle kinderen betrouwbaar. Vooral als ze ouder worden en zich meer bewust worden van hun omgeving, kunnen ze worden afgeleid door vermoeidheid en deze signalen vrij laat geven. En omgekeerd sturen anderen de tekenen van vermoeidheid wanneer ze nog niet moe genoeg zijn. Dit gebeurt ook bij ons: als we ons vervelen, gapen we. Juist daarom is het de moeite waard om naast de tekenen van vermoeidheid ook de klok en de lengte van je waakfasen in de gaten te houden.

Wat is een goede lengte?
Voor de meeste kinderen werkt de waakfase goed als ze binnen 15 tot 20 minuten in slaap vallen. Als je kind langer nodig heeft, verleng de waakfase dan in stappen van 10 tot 15 minuten.

Zijn alle waakfases even lang?
Nee, de eerste waakfase van de dag is meestal het kortst. Voor de daaropvolgende dutjes is een waakfase die 30 minuten langer is vaak geschikt. En de laatste waakfase voor de nachtrust is voor veel kinderen het langst met 30 minuten extra.

Hoe veranderen de waakfasen naarmate je ouder wordt?
Ze worden langer. Dat betekent ook dat het ene dutje na het andere geleidelijk verdwijnt. Je kunt de volgende tabel als richtlijn gebruiken - hoewel ik wil benadrukken dat dergelijke tabellen alleen bedoeld zijn als richtlijn, ze zijn altijd gebaseerd op het gemiddelde. En houd er rekening mee dat het einde van de waakfase het moment is waarop je kind in slaap valt.

Voor de meeste kinderen werkt een dag van 12 tot 13 uur en een nacht van 11 tot 12 uur heel goed. Dus als je kind om 7 uur 's ochtends opstaat, zullen de waakfases en dutjes overdag waarschijnlijk resulteren in een bedtijd van ongeveer 7 tot 8 uur 's avonds.

**Wanneer zou je kind in slaap vallen?Wanneer zijn de waak- en slaapfases? Kun je ons een concreet voorbeeld geven?De dag van een kind van acht maanden zou er als volgt uit kunnen zien: Het staat om 7 uur 's ochtends op, dan is het tweeënhalf uur wakker - de kortste waakfase van de dag. Dan doet hij zijn eerste ochtenddutje van een uur, waarna hij drie uur wakker blijft. Het middagdutje van anderhalf uur wordt gevolgd door een wakkere fase van drieënhalf uur, de langste van de dag. Bedtijd is dan om 19.30 uur. Uit eigen ervaring weet ik dat als een dutje vervalt naarmate het kind ouder wordt, het ritme erg in de war raakt. Het wordt dan een uitdaging om een kind op de juiste tijd in slaap te krijgen. Dat is het inderdaad. Dat is ook de reden waarom ik geen vaste bedtijd aanbeveel, maar uitga van de waakfases. Een powernap voor het slapengaan kan helpen. Je maakt je kind al na 15 minuten weer wakker, en door het gebrek aan diepe slaap hebben ze daarna maar ongeveer de helft van de gebruikelijke waakfase nodig.

Hoe lang duurt het om een nieuw ritme te vinden? Het vinden van een slaap-waakritme is een langdurig proces. De interne klok is traag. In mijn coachingsessies nemen we hier twee weken de tijd voor. Het is de moeite waard om hier tijd in te investeren.Is het waak-slaapritme de grootste factor bij slaapproblemen bij jonge kinderen? Een grote. Andere beïnvloedende factoren zijn de ouder-kindrelatie, rituelen en routines, de dagelijkse routine, de slaapomgeving en natuurlijk wat een kind eerder heeft geassocieerd met slaap en regulatie. Een geschikt ritme is echter de basis voor een goede en evenwichtige slaap. En daarom is het altijd de eerste stap in mijn coachingsessies. De gezinnen houden vijf dagen lang een logboek bij, daarna kijken we samen naar het geheel en werken we een geschikt ritme uit. Voor velen brengt dit al veel ontspanning. Voldoende slaap krijgen is een heel belangrijke factor om je goed te ontwikkelen en het dagelijks leven evenwichtig door te komen. Tilja Tanner (37) is gecertificeerd slaapcoach volgens Bianca Niermann® en kinderopvangspecialist met jarenlange ervaring in kinderdagverblijven. Ze woont met haar man en twee zonen in het kanton Bern.Dit is het tweede artikel in een meerdelige serie met Tilja Tanner over het thema slapen van kinderen. Heb je opmerkingen of vragen die je graag in de komende posts verduidelijkt wilt zien? Laat het ons weten in de reacties of stuur me een e-mail.Omslagfoto: Shutterstock