De politie heeft de beste coke neuzen

Het is stil. Alleen het afwisselende "Zip Zäh!" van een koolmees is te horen vanuit het bos boven het hulphondencentrum in Dübendorf. Het is moeilijk te geloven dat een zesde van alle 610 Zwitserse politiehonden wordt getraind op de bijna twee voetbalvelden. Vorig jaar waren het er 33. En ze maken geen geluid?

"De meesten zijn op pad, trainen of zijn thuis. Het zijn ook familiehonden," zegt Jörg Guggisberg, die me begroet. Het 52-jarige hoofd hulphonden van de kantonale politie van Zürich heeft zijn eigen honden bij zich: de drugs-, gelddetectie- en recherchehond Anora en de mensendetectiehond Diara. We hebben grote plannen met deze twee: Ze moeten drugs, bankbiljetten en een vermist persoon opsporen.

Laat de honden uit

We naderen langzaam een wit busje waarin de honden wachten. Als op commando beginnen de honden luid te blaffen. Ik verwacht al een imposante Doberman als Guggisberg de achterdeur en de hondenkrat opent. Maar degene die naar buiten springt om me te begroeten, zorgt meer voor een "yay" effect. Een ruige Grote Munsterlander begroet me met een vrolijke kwispel: de vierjarige Anora.

Uw onopvallende verschijning wordt op de proef gesteld. Achter het gebouw staat een zwart busje waarin Jörg Guggisberg drugs heeft verstopt. Anora moet ze vinden. Ze huppelt naast hem als een jong hert. "Ze is verreweg de meest temperamentvolle hond die ik ooit heb gehad," zegt hij lachend. Dan voegt hij er serieus aan toe: "Totdat ze aan het werk gaat." Als hij Anora haar neon-oranje halsband met medicijnen en geld omdoet, zakt haar uitbundigheid onmiddellijk in. Ze weet: nu is het tijd om aan het werk te gaan.

Een voertuig vol drugs

Anora's concentratie is gericht op één doel: de drugs in het voertuig. "Zoeken!" geeft haar baasje het startsein. De hond schiet als een pijl weg. Ze begint systematisch rondom het busje te snuffelen. Dit wordt een vrije zoektocht genoemd, d.w.z. een zoektocht zonder aanwijzing. Het duurt minder dan tien seconden voordat de hond bij het achterwiel op de grond ligt en stopt. Dat is het teken: ze heeft de ingekapselde extase gevonden. "Prima!" zegt Guggisberg met zachte stem en geeft haar wat lekkers.

De zoektocht begint opnieuw. Anora voelt met haar neus snel haar weg naar de voetenruimte van het voertuig. Ze pauzeert opnieuw: hier is de crystal meth verstopt.

Na een beloning gaat de zoektocht verder. Deze keer met een gecontroleerde zoektocht. Guggisberg haalt een stok tevoorschijn met een klein, gekleurd knopje aan het uiteinde. Hij gebruikt het om aan te geven waar de hond moet zoeken: onder de open motorkap. Als hij erop tikt, springt Anora op de motor.

Niet gemakkelijk om vast te houden. De hond gebruikt haar poten om haar evenwicht te bewaren. "Dat heeft ze op het trainingsveld geleerd," legt haar baasje uit, wijzend naar een grote weide achter haar. Dit is waar de hulphonden tijdens de training obstakels zoals doorzichtige hekken of wiebelige oppervlakken oversteken. Op de ladder van een houten hut wennen ze eraan om gedragen te worden of in een raam gehesen te worden.

Trainen met duidelijke signalen

Anora heeft nu gevonden wat ze zocht: Ingeklemd tussen de accu en de remvloeistof staat de cocaïne. Tijd voor een pauze. Vanuit het oogpunt van de hond was dit immers geen oefening. Het was een echte missie. Het busje met airconditioning staat al op haar te wachten.

Als we ervoor staan, wijst Jörg Guggisberg met een vinger naar Anora om te gaan zitten. Ik ben verbaasd over de kalme en gereduceerde communicatie. "Een harde toon is niet nodig. Duidelijke commando's zijn belangrijk. Als je dubbelzinnige en inconsistente signalen geeft en de hele tijd brabbelt, zal de hond al snel niet meer luisteren," zegt hij en voegt er met een glimlach aan toe: "Zo denk ik er ook over."

Guggisberg heeft al vijf van zijn eigen hulphonden getraind. Deze zijn bij de politie verdeeld in twee groepen: Beschermingshonden worden vooral ingezet in niet-vreedzame situaties en voor bescherming van personen en eigendommen. Ze patrouilleren bijvoorbeeld op het vliegveld voor het World Economic Forum (WEF). Snuffelhonden worden gebruikt om verdovende middelen, bankbiljetten, explosieven, brandbommen, gegevensdragers of vermiste personen te vinden. Ze worden ook gebruikt als speurhonden, bijvoorbeeld om sporen van bloed of sperma, maar ook van dode mensen, op te sporen op vermeende plaatsen delict.

Als de honden tien weken oud zijn, haalt Guggisberg ze bij gecertificeerde fokkers waar de politie mee samenwerkt. "Bij het selecteren let ik erop dat ze sociaal acceptabel zijn en een grote werklust hebben," legt hij uit. Concreet betekent dit dat ze oplettend moeten zijn, zich kunnen concentreren en zich open en zelfverzekerd in hun omgeving moeten bewegen. Speelsheid is ook een voordeel. "Dit maakt het makkelijker voor ze om enthousiast te worden over training, zoals Anora," zegt hij lachend.

Na een week of twee thuis vertrouwd te zijn geraakt, maakt Guggisberg de jonge honden vertrouwd met verschillende omgevingsprikkels. "We reizen met de trein, de bus, bezoeken mensenmassa's en lawaaierige plaatsen. De honden leren rustig te blijven en niet afgeleid of opgeschrikt te raken. Daarna voegen we gehoorzaamheids- en zoekspelletjes toe, die we blijven ontwikkelen." De dieren trainen specifieke geuren zoals drugs met echte monsters. De snuffelhond is volledig getraind als hij ongeveer twee jaar oud is.

Ik vraag me af of bepaalde honden uit de training moeten vallen of geschorst worden. Dat gebeurt zeer zelden, zegt Guggisberg. "We zitten elk jaar in het lage percentage van één cijfer." De reden is meestal de persoon. Bijvoorbeeld omdat een familieleden allergisch is voor honden of omdat de politieagent overwerkt is. Het komt bijna nooit voor dat de hond niet presteert. Dit wordt ook gewaarborgd door jaarlijkse testen.

Op het spoor van geld

Tien minuten later. Anora heeft een wandeling gemaakt en staat in het commandocentrum klaar voor de volgende missie. Guggisberg heeft hier bankbiljetten verstopt. In werkelijkheid gaat het meestal om economische delicten. "Zoeken!", stuurt hij Anora op pad.

De hond begint systematisch in de kamer te snuffelen. Ze houdt herhaaldelijk haar neus in de lucht om de geur op te pikken. Ze is getraind om dit op een vergelijkbare manier te doen als drugs. Ze is geconditioneerd voor een specifieke geur. "De Nationale Bank heeft ons de grondstoffen geleverd die uit de bankbiljetten worden gehaald. Het werkt op een vergelijkbare manier met gegevensdragers zoals smartphones. Daar halen we de afzonderlijke stoffen uit de opslagmedia van ETH Zürich," legt Guggisberg uit. Anora heeft alweer een nieuwe vondst gedaan. Ze pauzeert onder het schoolbord. Guggisberg haalt een bundeltje bankbiljetten tevoorschijn en prijst haar.

Na een paar seconden loopt de hond naar een kastje. Het is op slot, maar ze lijkt iets te voelen. Guggisberg trekt de schuifdeur open. Anora snuffelt verder. Ze wijst op een vondst in een kleine kartonnen doos helemaal achterin. Ik voel letterlijk aan de hond dat ze het doosje het liefst meteen zou openscheuren. Maar ze pauzeert.

Guggisberg haalt de doos tevoorschijn, maakt hem open, vouwt hem open, dan nog een keer en nog een keer en haalt het geld tussen twee lagen karton uit. Ongelooflijk hoe goed de neus van de snuffelhond werkt. "Ongeveer duizend keer beter dan de onze," zegt de hondengeleider en prijst Anora. Nu kan ze een welverdiende lunchpauze nemen.

Er wordt iemand vermist

Shiftwisseling. Terwijl Anora het zichzelf gemakkelijk maakt in de hondenkrat, haalt Jörg Guggisberg Diara uit de auto: een zeven jaar oude, zwartbruine Brandlbracke. Nu heeft hij alleen nog een vermist persoon nodig. Roger Eckert van het hulphondencentrum stelt zich beschikbaar. "Kun je me een kledingstuk geven?" vraagt Guggisberg hem. Eckert houdt hem zijn pet voor. De hondengeleider stopt het in een plastic zak en doet die meteen weer dicht. De geur die erin zit moet sterk geconcentreerd blijven.

Diara lijkt ook zeer gefocust. Als het speurhondenharnas haar wordt omgedaan, beginnen haar achterpoten te trillen. "Is politiewerk geschikt voor honden?" stel ik de ketterse vraag. "Absoluut," antwoordt Guggisberg. "Het trillen is geen indicatie dat ze overweldigd of bang is. Honden van haar ras willen werken. Op vakantie verstop ik mijn vrouw soms zelfs om Diara's behoefte aan activiteit te bevredigen. Ze staat te popelen om eindelijk te beginnen met zoeken." Dus daar gaan we.

Jörg Guggisberg opent de zak met de dop en trekt hem over Diara's snuit. Haar ogen verwijden zich en haar neusvleugels fladderen. De twee staan een paar seconden zo. "Mensen zoeken is de moeilijkste van alle speurhondentaken. We kunnen ze niet conditioneren op een specifieke geur omdat de vermiste persoon altijd een andere is. Het enige wat helpt is oefenen, oefenen, oefenen."

Diara krijgt eindelijk het startsignaal. Het hondje gaat ervandoor. Met haar neus afwisselend tegen de grond en in de lucht gestrekt trekt ze de geleider halsoverkop het bospad op. Ik kan het nauwelijks bijhouden. "Dat gaat kilometers door. Je moet behoorlijk fit zijn," roept Guggisberg over zijn schouder. Dat geloof ik meteen. Als we een hooiberg op een heuveltje naderen, voert Diara het tempo weer op. Ze slaat van het pad af en warempel: Roger Eckert zit achter het opgestapelde hout. Tiara staat rustig voor hem.

Criminelen en kwetsbaren opsporen

Wat als Roger Eckert een crimineel was die gepakt moest worden? Zou Diara dan toehappen? "Nee, dat is vaak het verkeerde idee," zegt Jörg Guggisberg. "Een hulphond zou de persoon bij de benen of het bovenlichaam vasthouden met zijn snuit. Dat veroorzaakt waarschijnlijk een paar blauwe plekken." "En als de persoon zich verzet?" wil ik weten. "Dan verstevigt de hond zijn greep. Op commando van de politieagent laat hij meteen weer los. Het doel is om verwondingen tot een minimum te beperken."

Net als Roger Eckert heeft Diara al een aantal mensen opgespoord - en zelfs levens gered. Bijvoorbeeld dat van een 94-jarige man die niet was teruggekeerd van een wandeling. Nadat de hond aan zijn vest had gesnuffeld, trok ze de geleider een steil pad op. "Iedereen dacht dat de man er zeker niet was. Uiteindelijk vonden we hem verpletterd in een doornstruik. Als we hem niet hadden gevonden, was hij waarschijnlijk doodgevroren."

Op deze dag heeft Diara opnieuw uitstekend werk geleverd. Tijd voor wat waardering van de baas: Guggisberg maakt haar los uit haar hondentuig en geeft haar een speeltje. "Is dat genoeg beloning?" vraag ik ongelovig. "Eerst en vooral is eten het belangrijkste voor haar. Maar nadat ze haar werk heeft gedaan, is ze ook echt dol op haar speeltjes," zegt de geleider lachend. Diara bevestigt de opmerking met een snuif en schudt de laatste geurdeeltjes van haar pet uit haar neus. Dan stoeit ze met haar speeltje over het bospad richting de hondenkrat. Lang leve het einde van de plicht!