De grote monitor preview 2025

2025 zal opnieuw gedomineerd worden door OLED. Terwijl vorig jaar een nieuw technologisch tijdperk van hoge pixeldichtheid aanbrak, is de vooruitgang dit jaar niet zo groot. De twee grootste paneelfabrikanten LG en Samsung lopen niet langer achter elkaar aan, maar richten zich in plaats daarvan op twee verschillende richtingen. Tijd voor een overzicht van de spannendste innovaties.

Noot: Het eerste gedeelte is een overzicht van de technische basisprincipes. Als je niet geïnteresseerd bent in de details of de weg al weet, kun je direct doorbladeren naar de ondertitel "Meer inbrandbeveiliging".

LCD vs. WOLED vs. QD-OLED

Om je te helpen monitoren in categorieën in te delen, volgt hier een overzicht van de huidige beeldschermtechnologieën. Ze vallen in vijf categorieën:

1. LCD met TN paneel
2. LCD met IPS-paneel
3. LCD met VA-paneel
4. Witte OLED (WOLED)
5. Quantum Dot OLED (QD-OLED)

Een overzicht van de voor- en nadelen van LCD en OLED:

Als je meer wilt weten over de verschillen tussen de verschillende technologieën, raad ik dit artikel over OLED vs. LCD en dit artikel over WOLED vs. QD-OLED van collega Luca Fontana.

De belangrijkste verschillen tussen de drie soorten LCD:

• TN-schermen zijn het goedkoopst en hebben zeer goede responstijden en hoge beeldsnelheden. De kijkhoekstabiliteit, kleurweergave en zwartniveaus zijn echter het slechtst.
• IPS-panelen hebben een hoge kijkhoekstabiliteit en een zeer goede kleurweergave. Maar ze zijn duur. De zwartniveaus en responstijden zijn maar matig. Hierdoor lijkt het beeld minder scherp tijdens snelle bewegingen.
• VA-panelen bieden de beste LCD-contrastwaarden, de kijkhoekstabiliteit ligt tussen die van TN en IPS in. De reactietijden zijn echter het langst en het stroomverbruik is het hoogst.

De belangrijkste verschillen tussen QD-OLED en WOLED:

• QD-OLED kan heldere kleuren weergeven die meer verzadigd zijn dan WOLED. De kleurruimtedekking is daarom iets hoger. Omgevingslicht leidt echter tot een aanzienlijk slechter zwartniveau met QD-OLED. Het driehoekige subpixelpatroon leidt ook tot kleurvervaging aan randen met een hoog contrast, waardoor tekst minder scherp wordt. Nieuwere generaties hebben dit probleem echter goed onder controle.
• WOLED heeft ook last van kleurvervaging, maar ook hier is het verwaarloosbaar bij de nieuwe generaties. Bij hoge helderheid wordt klassiek WOLED erg warm, wat inbranden in de hand kan werken. Daarom zijn nerveuze beschermingsmechanismen vaak nodig. In tegenstelling tot QD-OLED gaat het zwartniveau nauwelijks achteruit in een heldere omgeving.

De voordelen van OLED beeldschermen worden steeds groter. Als gevolg daarvan verschijnen er dit jaar ook OLED modellen in het voormalige LCD bolwerk van beeldschermen voor kantoren. Sinds de geoptimaliseerde subpixelpatronen is de scherpte van tekst geen probleem meer. En de panelen zijn zelfs geschikt voor grafische toepassingen en beeldbewerking omdat ze de AdobeRGB kleurruimte bijna volledig dekken. In de praktijk betekent dit samengevat het volgende:

• Voor gaming gaat er niets boven OLED, tenzij je in een zeer lichte kamer speelt. Dan ben je beter af met LCD.
• Voor all-round schermen is OLED op zijn minst vergelijkbaar met LCD. De voor- en nadelen van beide technologieën houden elkaar ongeveer in evenwicht als je een gemengd toepassingsprofiel hebt.
• Voor kantoor schermen zijn LCD's met IPS-panelen nog steeds de veiligste keuze vanwege de hogere helderheid en het lagere risico op inbranden, maar de voorsprong is aan het wegsmelten.

Meer bescherming tegen inbranden

De grootste onbekende bij OLED monitoren blijft het risico van beeldretentie ("burn-in"). Dit neemt toe naarmate de panelen warmer worden en naarmate statische inhoud langer wordt weergegeven. Beide zijn meestal het geval als je in helder verlichte kantoren werkt. Eerdere testen met nieuwe OLED generaties geven echter hoop, bijvoorbeeld van "Rtings.com" of "Monitor Unboxed".

Ik stel momenteel ook een Asus PG32UCDM op de proef en werk er minstens acht uur per dag op - op volle helderheid en zonder donkere modus. De automatische suggesties voor extra schoonmaakbeurten om de vier uur wijs ik af. Ik doe dus bewust alles verkeerd. Desondanks heb ik na zeven maanden nog steeds niets gemerkt van beeldbehoud. Een eerste conclusie volgt in de zomer.

Fabrikanten verbeteren voortdurend hun beschermende maatregelen tegen inbranden. Verschillende fabrikanten hebben op CES nieuwe "OLED Care" functies gepresenteerd. Deze omvatten AI-ondersteunde lokale aanpassingen van de helderheid in statische beeldgebieden. De nieuwe QD OLED modellen van Asus hebben voor het eerst ook een nabijheidssensor. Deze schakelt het beeld op zwart als er niemand voor het scherm zit.

HDMI 2.2 en grafische kaarten met DP 2.1

Naast nieuwe schermen werd op CES ook een nieuwe HDMI-standaard gepresenteerd. Met 96 gigabit per seconde (Gbps) biedt versie 2.2 twee keer zoveel bandbreedte als de vorige versie 2.1, waardoor je in de toekomst hoge resoluties bij hogere framesnelheden ongecomprimeerd via HDMI kunt verzenden. Voor de nabije toekomst levert dit echter nauwelijks voordelen op en het zal waarschijnlijk nog jaren duren voordat HDMI 2.2 op grote schaal wordt gebruikt, wat onnodige statische belasting zal verminderen.

DisplayPort 2.1 is al realiteit en kan tot 80 Gbps, wat genoeg is voor ongecomprimeerd 4K bij 240 hertz bijvoorbeeld. Tot nu toe was deze optie slechts grijze theorie omdat er geen grafische kaarten voor consumenten waren die de benodigde transmissiestandaard ondersteunden. Daar komt nu verandering in: Nvidia's nieuwe 50-serie is de eerste met certificering voor DisplayPort UHBR20. De 9000-serie van AMD wordt ook genoemd.

Heeft het DisplayPort 2.1 nodig?

DisplayPort 2.1 ondersteunt hogere gegevenssnelheden dan versie 1.4 - hoeveel hangt af van de standaard: UHBR10 komt tot 40 Gbps, UHBR13.5 tot 54 Gbps en UHBR20 tot 80 Gbps. De hoge datasnelheden zijn echter niet absoluut noodzakelijk. Als alternatief kan het beeldsignaal worden verkleind met Display Stream Compression (DSC) - volgens de meeste experts zonder zichtbaar kwaliteitsverlies. Met DSC 3.0 is de bandbreedte van DisplayPort 1.4 zelfs voldoende voor 4K bij 240 hertz. Ongecomprimeerd zou dit signaal noodzakelijkerwijs UHBR20 vereisen.

Dit is de eerste keer dat je het volledige potentieel van DisplayPort 2.1 kunt benutten. Monitoren met de aansluiting zijn sinds vorig jaar verkrijgbaar - en steeds meer fabrikanten integreren de aansluiting in 2025 in hun apparaten. VESA heeft op CES ook een update van het protocol aangekondigd: DisplayPort 2.1b zal actieve kabels tot drie meter lengte op volle snelheid ondersteunen. Voorheen kon je dit alleen gebruiken met zeer korte kabels.

45 inch, WOLED, 5K2K, 165 Hertz

Het spannendste nieuwe beeldscherm van dit jaar komt misschien wel van LG: een 45 inch WOLED-paneel met een resolutie van 5120 × 2160 pixels ("5K2K"). Puur technisch gezien is dit geen bijzondere prestatie, want de pixeldichtheid van 125 pixels per inch (ppi) is niets nieuws. 32-inch 4K OLED's met 140 ppi zijn sinds vorig jaar verkrijgbaar.

Echter, LG is de eerste fabrikant die een hoge OLED pixeldichtheid op zo'n groot oppervlak weet te schalen. De monitor zou een droom kunnen zijn voor high-end gaming - mits je grafische kaart de taak aankan. De Zuid-Koreanen installeren het paneel in twee verschillende modellen. De UltraGear 45GX990A kan worden gemotoriseerd en gebogen tussen vlak en 900R. De waarschijnlijk goedkopere 45GX950A heeft een vaste kromming van 900R. Meer details vind je hier:

De Monster OLED's zijn helaas niet goedkoop. De adviesprijs voor de vaste gebogen 45GX950A in de Verenigde Staten is USD 1999. De 45GX990A zal waarschijnlijk nog duurder zijn. Er zijn nog geen exacte details over de beschikbaarheid, maar LG sprak met de portal "TFTCentral" over april 2025. Het paneel zou in de loop van het jaar ook zijn weg kunnen vinden naar modellen van andere fabrikanten.

27 inch, QD-OLED, 4K, 240 Hertz

Bij Samsung wordt technische vooruitgang geboekt op het gebied van QD OLED-technologie. Dit jaar gaan 4e generatie panelen met 166 ppi pixeldichtheid in massaproductie. Dit betekent dat 27-inch monitoren met een 4K resolutie voor het eerst mogelijk zijn, waarvan er genoeg te zien waren op CES. Ze hebben allemaal een framerate van 240 hertz en verschillen alleen qua ontwerp en aansluitingen.

De modellen die tot nu toe zijn gepresenteerd:

• Samsung Odyssey G81SF: matte displaycoating
• Asus ROG Swift PG27UCDM: DisplayPort 2.1 UHBR20
• Alienware AW2725Q: kleine voetafdruk
• MSI MPG 272URX QD-OLED: DisplayPort 2.1 UHBR20
• Gigabyte MO27U2: DisplayPort 2.1 UHBR20

Al deze monitoren zijn plat en hebben, met uitzondering van de Samsung Odyssey G81SF, een halfglanzend beeldscherm. De Alienware AW2725Q kost 899 US dollar, de andere fabrikanten hebben nog geen prijzen bekendgemaakt. Normaal gesproken zit Alienware aan de onderkant van de schaal, Samsung en MSI in het midden en Gigabyte en Asus aan de bovenkant. Alle modellen staan gepland voor release in het eerste kwartaal van 2025.

27 inch, QD-OLED, 1440p, 500 Hertz

Terwijl LG sinds 2024 een WOLED-paneel met 480 hertz aanbiedt, was de maximale framerate voor Samsung's QD OLED voorheen 360 hertz (om de Odyssey G6 te testen). Samsung is nu LG aan het inhalen of zelfs licht aan het inhalen: het nieuwe vierde generatie QD OLED beeldscherm met 2560 × 1440 pixels op 27 inch haalt 500 hertz.

Zulke hoge verversingsfrequenties zijn vooral interessant voor e-sports, waar ze zorgen voor bijzonder heldere beelden in beweging. Dit kan het verschil maken bij concurrerende high-end shooters. Hier zijn alle modellen met het nieuwe 500 hertz paneel van Samsung:

• Samsung Odyssey G60SF: matte displaycoating
• Asus ROG Strix OLED XG27AQDPG
• MSI MPG 272QR QD-OLED X50: DisplayPort 2.1 UHBR20
• Gigabyte Aorus FO27Q5P: DisplayPort 2.1 UHBR20

Prijsinformatie is nog niet beschikbaar. De 500 Hz monitoren zouden in het tweede kwartaal van 2025 beschikbaar moeten zijn.

32 inch, QD-OLED, 4K - voor kantoor

Zoals hierboven vermeld, blijken de huidige OLED-panelen beter bestand tegen inbranden dan velen hadden gevreesd. Samsung en Dell zijn waarschijnlijk ook tot deze conclusie gekomen. Beide merken durven het aan om de technologie in een kantoormonitor te verpakken. Op CES presenteerden ze elk een scherm met een 32-inch QD OLED paneel met 4K resolutie:

• Samsung Smart Monitor M90SF: 165 Hertz, SmartTV-OS
• Dell 32 Plus S3225QC: 120 Hertz, geïntegreerde soundbar

De twee modellen hebben een lagere framerate dan hun gaming broers met 240 hertz, maar hebben extra functies. Dell stopt 3D-luidsprekers met een totaal vermogen van 25 watt in de kin van de S3225QC, kondigt hem aan voor eind mei 2025 en noemt een prijs van 799 US dollar. Samsung adverteert met de M90SF met smart TV-functies en zwijgt over prijs en beschikbaarheid.

40 inch, LCD, 5K2K, 180 Hertz

Naast de OLED modellen onthulde Samsung in Las Vegas ook een nieuwe gaming monitor met een IPS paneel. De Odyssey G7 heeft een diagonaal van 40 inch met een 21:9 verhouding en een 5K2K resolutie (5120 × 2160 pixels). Dit komt overeen met een pixeldichtheid van 140 ppi. Je kunt je het formaat voorstellen alsof je links en rechts van een 32-inch scherm met 4K-resolutie extra schermoppervlak toevoegt.

De framerate van de Odyssey G7 is 180 hertz, de responstijd is 1 milliseconde - beide goede waarden voor een IPS-paneel, maar onder het niveau van OLED. Aan de andere kant zou de LED achtergrondverlichting helderder moeten zijn. Exacte specificaties zijn nog niet beschikbaar. De DisplayHDR 600 certificering suggereert echter dat de monitor geen Full Array Local Dimming heeft. Ik verwacht daarom geen wonderen op het gebied van beeldkwaliteit. Prijs en startdatum: onbekend.

32 inch, LCD, 5K en 6K

Een laatste kleine trend zijn LCD-monitoren met een bijzonder hoge pixeldichtheid. Acer probeert het uit met een gamingmodel met een "echte" 5K-resolutie in een beeldverhouding van 16:9 (5120 × 2880 pixels, 183 ppi pixeldichtheid) bij 144 hertz. Hiervoor moet een grafische kaart 2,12 miljard pixels per seconde berekenen - iets meer dan voor 4K bij 240 hertz (1,99 miljard).

De fabrikant geeft een responstijd van 0,5 seconden op voor het 32-inch apparaat met IPS-paneel en een maximale helderheid van 350 nits. De Acer Predator XB323QX is een van de eerste monitoren met Nvidia Pulsar, waarmee Black Frame Insertion (BFI) en Variable Frame Rate (VRR) tegelijkertijd kunnen worden gebruikt.

• Acer Predator XB323QX: 5K-resolutie, Nvidia Pulsar
• LG Ultrafine 6K 32U990A: 6K, Thunderbolt 5
• Asus ProArt PA32QCV: 6K, Thunderbolt 4

De modellen van LG en Asus hebben een heel andere focus. Ze zijn primair gericht op Mac-gebruikers die hun besturingssysteem in native schaling willen draaien. Met hun 6K-resoluties (6.144 × 3.456 pixels voor LG, 6016 × 3384 pixels voor Asus) op 32 inch positioneren de twee beeldschermen zichzelf als alternatief voor het Apple Pro Display XDR.

Met name de gelijkenis met de LG 32U990A is niet over het hoofd te zien, want het ontwerp doet sterk denken aan dat uit Cupertino. Helaas is ook de framerate van 60 hertz hetzelfde. En in tegenstelling tot Apple bieden noch LG noch Asus LED achtergrondverlichting met local dimming. De beeldkwaliteit zal daarom waarschijnlijk niet van hetzelfde niveau zijn als de Pro Display XDR. Afhankelijk van de prijs kunnen de nieuwe 6K monitoren nog steeds spannend zijn.

Kijkend naar de verre toekomst

Er is nog steeds geen officiële informatie over de toekomstplannen van de twee beeldschermfabrikanten LG en Samsung, maar er zijn wel wat speculaties en logische conclusies. Het is echter de moeite waard om eens te kijken naar de tv-divisie van de twee merken. In veel opzichten is het een voorbode van wat we later in beeldschermen kunnen verwachten.

Zo neemt LG dit jaar afscheid van zijn microlenslaag (MLA), die voor een hogere lichtopbrengst zorgde. In plaats daarvan vindt "Tandem WOLED" zijn weg naar de nieuwste televisies. LG zelf houdt zich op de achtergrond, maar Panasonic, dat zijn panelen van LG betrekt, heeft al wel details onthuld. Een versie van dezelfde technologie wordt ook gebruikt in de iPad Pro, die ik al heb kunnen meten.

In het kort is Tandem WOLED een enorme stap voorwaarts omdat het meer licht uit dezelfde energie haalt. Dit maakt helderdere schermen, betere kleuren en een lager risico op burn-in mogelijk. Het is waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd voordat de technologie zijn weg vindt naar beeldschermen. Maar voor het zover is, zal LG naar verwachting nog gewone WOLED-monitoren produceren met een hogere pixeldichtheid:

• 39 inch, 5120 × 2160, 142 ppi
• 34 inch, 5120 × 2160, 163 ppi
• 27 inch, 3840 × 2160, 166 ppi

Samsung lijkt ook een extra lichtgevende laag te verwerken in de nieuwste generatie QD OLED TV's, hoewel de officiële bevestiging nog op zich laat wachten. Dit zou betekenen dat een paneel in totaal uit vijf lagen zou bestaan - vergeleken met vier lagen voor tandem WOLED. Uiteindelijk zullen beide waarschijnlijk het label "Tandem OLED" krijgen in de marketing, omdat de eigenschappen vergelijkbaar zijn.

Het effect voor tv's met de nieuwe beeldschermen van Samsung: ze bereiken een volledig scherm tot 390 nits - aanzienlijk meer dan de huidige monitoren (250 nits). Ook hier is het te hopen dat tandem QD OLED de komende jaren zijn intrede doet in monitoren. De kans daarop is groot, omdat de marges van de kleinere beeldschermen hoger zijn, waardoor ze lucratief zijn voor fabrikanten.

De afgelopen jaren is er weinig gebeurd in de LCD-sector. De massale geschiktheid van de OLED-concurrentie zal echter de druk op de paneelfabrikanten verhogen. Hogere beeldsnelheden in kantoormonitoren zouden een welkome trend kunnen zijn. Dell heeft met de UltraSharp U4025QW al een model met 120 Hertz in het assortiment en presenteerde twee varianten daarvan in 27 en 32 inch op de CES. Ze hebben ook een nieuwe generatie IPS-zwart paneel met een betere contrastverhouding van 3000:1.