Afscheid nemen van je huisdier: Hoe je beter met verdriet kunt omgaan

Wagner leeft nog. Maar tegen de tijd dat deze regels zijn verschenen, kan hij al weg zijn. Wagner is mijn kat, mijn eerste kat, en hij heeft kanker in de linkerkant van zijn kaak. Hij is er niet door verzwakt, maar hij kwijlt, kan zichzelf minder goed schoonmaken (dat doe ik) en vegeteert. Zijn medicatie is optimaal en ik kan bevestigen dat het goed met hem gaat, ondanks al mijn bezorgde observatie (ik werk in een kantoor aan huis): Het gaat goed met hem. Als het niet meer goed met hem gaat, is de dierenarts binnen een paar uur bij mij thuis om hem voorzichtig over de Regenboogbrug te begeleiden. Ter voorbereiding heb ik een slaappil voor hem klaarliggen. Ik wil het afscheid zo pijnloos mogelijk laten verlopen, voor hem en voor mij.

We ontvingen de diagnose in mei - met een maximale levensverwachting van 4 weken. Nu is het de diepste herfst. En Wagner leeft nog, de uitdagende dumppoes, gevonden als enige overlevende van een achteloos weggegooid nestje kittens. 14 jaar later, na verschillende verhuizingen en het verlies van zijn collega Franzi (dit gebeurde van de ene op de andere dag en liet me zwaar getraumatiseerd achter) eet hij het haar van mijn hoofd. Onmiddellijk na de diagnose schakelde ik over op zijn lievelingseten - als laatste maaltijd, zogezegd. Dit is al geruime tijd aan de gang en maar liefst 300 gram vers kippenvlees per dag gaat op aan het geld.

Rouw om het verlies van een huisdier: welke symptomen kunnen optreden

. Maar om het afscheid van een geliefd huisdier te vergemakkelijken, is er geen bovengrens - althans niet voor mij. Maar hoe kan ik het afscheid voor mezelf gemakkelijker maken? Welke rituelen troosten en waar moeten de overblijfselen worden neergelegd? De meeste van de volgende tips komen uit mijn persoonlijke ervaring, dus misschien kunnen ze je een beetje helpen. De wetenschap ondersteunt ook het feit dat ik niet de enige ben met mijn gevoelens: In 2014 voerden onderzoekers van het Hatogaya Animal Hospital in Japan een studie uit om de moeilijkheden en zorgen te onderzoeken waarmee mensen worstelen na de dood van een geliefd dier. Meer dan de helft van de deelnemers ervoer neurotische symptomen, waaronder depressie, angst, insomnia en somatische stoornissen. De symptomen waren ernstiger bij vrouwen. Ik ben een vrouw, een kattenvrouwtje volgens het boekje zelfs - en ik schrijf deze post ook voor zelftherapie.

Het moment van afscheid: wanneer laat je het huisdier gaan?

Ieder huisdier leeft anders, ieder huisdier sterft anders. Soms zonder waarschuwing, soms na een lange periode van lijden. In Franzi's geval ging het snel, waarschijnlijk een nierinfarct. Maar Franzi was een vrijbuiter en een zeer onafhankelijke geest. Om te sterven lag ze onder een struik in de tuin van de buren, ik kwam het trieste nieuws na dagen zoeken online tegen - tussen de dieren die door het dierenartsenbureau dood waren gevonden. Dat was slecht. Zonder dat mijn vriendinnen om de beurt op mijn bank zitten: Ik weet niet of ik daar niet gek zou zijn geworden van de pijn.

Wagner zal thuis geëuthanaseerd worden, zoals reeds vermeld. Maar wanneer is daar het juiste moment voor? Het vinden ervan is moeilijk, maar wel te doen. Algemene tekenen van pijn zijn rusteloosheid evenals vermoeidheid met verminderde activiteit, geen eetlust en verminderde belangstelling voor de omgeving.Met andere woorden: als er geen vreugde en levenskwaliteit meer is. Als het dier alleen maar leeft omdat je het niet wilt laten gaan. Ik vertrouw op mijn diepe verbondenheid met Wagner. Op een dag zal zijn kaak helemaal uitgeslagen zijn. Dan komt mijn dierenarts. Natuurlijk biedt niet elke dierenarts zo'n dienst aan. Maar ik denk dat thuis in een liefdevolle omgeving het afscheid gemakkelijker gaat voor alle betrokkenen. Ik wil tot zijn laatste adem aan de zijde van mijn kat staan.

Pijn verwerken met literatuur - zowel actief als passief

. Misschien helpt het schrijven van een verhaal of brief aan je geliefde huisdier je om je verdriet te verwerken. Ik heb het comfort & memory boek "Meer dan een kat" al liggen. Het biedt me de mogelijkheid om gedachten en emoties onder woorden te brengen en begint conceptueel bij de tijd dat de kat samen in ons leven kwam. De structuur nodigt uit tot herinneren: het gelukkige, het verdrietige, het bijzondere en tenslotte het einde van de relatie. De herinneringen worden geflankeerd door kattenwijsheden, kleine verhaaltjes, gezegden van bekende schrijvers en schattige foto's.Ook beschikbaar voor honden en kleine dieren.

Anders kan ik "Niet alleen je huisdier gaat dood" sterk aanbevelen. De inhoud: Wat betekent de dood voor meesters en meesteressen? Hoe zijn getroffenen met hun verlies omgegaan? Wat heeft hen geholpen? De Werkgroep Ethiek van de Stichting van de Universiteit voor Diergeneeskunde Hannover houdt zich in het kader van een onderzoeksproject al twee jaar bezig met juist deze vragen. Daarnaast hebben onderzoekers uit verschillende disciplines artikelen bijgedragen over de betekenis van dierenverdriet.

Bij het team was Marion Schmitt van het "Instituut voor Dierhygiëne, Dierenwelzijn en Ethologie van Landbouwhuisdieren", die de bevindingen van het project samenvat in haar doctoraalscriptie: "Symptomatisch beschrijven eigenaren uniform dezelfde variëteit als menselijke rouw. Sommigen zien hun dieren als alomtegenwoordige metgezellen; bovendien hebben overgebleven of nieuwe dieren gewoonten of eigenaardigheden van de overledene overgenomen. Soms zoeken eigenaren professionele hulp, hoewel verontrustende verklaringen over ernstige levensbedreiging zeldzaam zijn." En verder: "Begrafenis en rituelen zijn belangrijke naweeën van rouw voor dieren, maar hierover bestaat onenigheid - het dilemma is dat enerzijds normalisering en aanmoediging van individuele coping noodzakelijk is, maar dat anderzijds het gevaar bestaat van ongepaste vermenselijking en dramatisering van rouw voor dieren."

Dit helpt je niet met je hartzeer? Helaas in het Engels, maar zeer behulpzaam, gevoelig geformuleerd en gratis online is de "Saying-Goodbye-Guide" van de UK Animal Welfare Foundation.

Na de dood: urn, graf - of dier achterlaten bij dierenarts?

De plotselinge dood van Franzi liet me volledig ontredderd achter. Des te meer reden om alles uit de kast te halen voor de begrafenis en aandenkens. Enkele crematie, pootafdruk, certificaat - haar as rust nu (naast die van mijn vader) in een houten popje op de plank. Ik hou van de gedachte om mijn dierbaren om me heen te hebben en deze gedachte wordt door velen gedeeld, zo bleek uit een kleine privé-enquête onder vrienden. Maar hoe zit het met de juridische kant? In principe moeten dode dieren in het DACH-gebied verwijderd worden, ze moeten gecremeerd of begraven worden op eigen terrein - onder de wettelijk toegestane voorwaarden. Als dit niet gebeurt en ze tegen een kleine vergoeding in de dierenartsenpraktijk worden achtergelaten, worden ze meestal naar een destructiebedrijf gestuurd. Als de gedachte daaraan weerzinwekkend voor je is (bepaalde "dierlijke" bijproducten worden gerecycled ...), kun je vertrouwen op individuele crematie. Wie de perfecte container al heeft, kiest voor een eenvoudige papieren urn waarin de as naar huis wordt gebracht. Anders bieden crematoria verschillende opties, afhankelijk van de regio, speciale gravures, mooie vormen en kleuren, luxe varianten en ook diverse gepersonaliseerde aandenkens.

Wagner zal ik in de grond stoppen (in een mooie kartonnen doos, gewikkeld in een T-shirt van mij), want hij was altijd graag buiten en vies. Ik ben Oostenrijker, ik heb mijn eigen tuin, ik mag dat doen - maar er zijn richtlijnen met betrekking tot de grootte van het dier, de afstand van het graf tot het terrein van de buren en de diepte van het graf. In Zwitserland is het vergelijkbaar: het moet je eigen perceel zijn en de dieren mogen alleen in de tuin begraven worden (in een kartonnen of houten kist) als ze niet meer dan 10 kilo wegen en het graf niet in de buurt is van drinkwaterbronnen of grondwaterreservoirs. Begraven in het bos of op openbare grond is niet toegestaan, noch is het overal toegestaan as buiten te verstrooien. . Hoe dan ook, of het nu as of lichaam is, veel viervoeters vinden hun laatste rustplaats op een dierenbegraafplaats. Zo verschillend als de huisdiereigenaren zijn, zo verschillend is ook de vormgeving van het graf, van rustiek tot grappig. In Wenen werd de dierenbegraafplaats in 2011 geopend. Daarvoor liet het nutsbedrijf een enquête houden: daaruit bleek dat een groot deel van de bevolking een dierenbegraafplaats belangrijk vindt - zelfs meer dan de helft van de respondenten die geen viervoeter bezitten. In 2018 werd in mijn thuisland zelfs de eerste mens-dier begraafplaats geopend. Zoals je ziet, houden we zielsveel van onze huisdieren. De oudste dierenbegraafplaats ter wereld bestaat sinds 1899 in Parijs in Asnières-sur-Seine in het noordoosten van de stad. Je vindt een overzicht van dierenbegraafplaatsen in Zwitserland hier. . Wat viel me nog meer op tijdens het onderzoek? Bij de kristallen begrafenis van "Immer und Ewig in Domat/Ems (Graubünden) wordt de as van het overleden dier samengesmolten met kristalglas tot een prachtig kunstwerk. Ze maken ook unieke stukken van bont. Niet slecht.

De kracht van rituelen: rouwen om de harige neus

. Sommigen vallen stil, sommigen praten onophoudelijk. Rouwen om het verlies van geliefde wezens komt in fasen. Een daarvan draait om gedeelde herinneringen: Deze in overvloed creëren bij leven is waarschijnlijk de belangrijkste tip. Er zijn ook veel strategieën om de leegte in de mand op te vullen. Sommigen krijgen snel een nieuw huisdier (ik heb er geen nodig, ik heb mijn kat Flauschi nog), sommigen willen een tijdje alleen rouwen. Heel behulpzaam zijn de vele, zeer individuele afscheidsrituelen - deze kunnen zo vaak herhaald worden als je nodig hebt. En natuurlijk variëren ze afhankelijk van de fase en de tijd. Ik, bijvoorbeeld, herdenk mijn twee- en vierpotige doden elk jaar op Halloween door een klein huisaltaartje te maken, kleurrijk en vol leven. Anderen bezoeken regelmatig het graf of komen samen met vrienden om te toosten op de overleden dieren. Een [studie] ("Rituelen verlichten rouw om geliefden, geliefden en loterijen") van Harvard-psycholoog Michael Norton en zijn collega Francesca Gino over dit soort rouwverwerking bevestigt wat al vermoed werd: rituelen genezen ons.

Onder de Regenboogbrug: herinneringen bewaren

Wat een knutselen heb ik de afgelopen weken gedaan. De vacht van Wagner (maak je geen zorgen, slechts een paar voorzichtig geknipte strengen) werd een klein, pluchen kunstwerk. Ik heb de foto's voor de kalender van 2023 al bij elkaar. En ik zal zijn graf in de tuin zeker evenzeer eren als Franzi's as in de urn. Anderen hangen de mooiste foto's van hun dieren aan de muur, bewaren hondenhalsbanden en knuffeldoekjes of laten hun huisdieren perfect schilderen. Tatoeages zijn ook een leuk idee voor wie echt eeuwige herinneringen koestert - mijn tatoeëerder is in ieder geval al bezig met het tekenen van het sjabloon. Veel crematoria in de regio DACH bieden ook pootafdrukken of sieraden met een kleine hoeveelheid as aan. Je kunt van de as ook een diamant laten maken en zo een symbool van het geliefde dier bij je dragen. Als je het nodige kleingeld hebt, gebruikt de Japanse kunstenaar Sochi foto's om overleden viervoeters na te maken in vilt en wol, zo gedetailleerd dat het bijna griezelig is. Kosten: ongeveer 3000 euro.

Maar niet iedereen wil in zijn verdriet voortdurend geconfronteerd worden met het overleden dier - wat absoluut begrijpelijk is. Hoe dan ook, je draagt de belangrijkste herinnering in je hoofd en in je hart.

/
P.P.S.: Meine Freigänger sind kastriert, sterilisiert, gechippt und in einer verhältnismäßig sicheren Grüngegend zuhause. Das hier soll keine Diskussion um die optimale Haltung werden. Wenn dich das Thema aber auch interessiert, dann teil mir das gerne mit.

/
Titelbild: shutterstock.com