Waarom mogen drinkglazen niet in het afvalglas?

Een zonnige dinsdagmiddag in de herfst. Op weg naar de winkels stop ik bij de glasbak. Naast flessen wijn, bier en zoete drank heb ik ook de losse onderdelen van een gebroken drinkglas bij me. Omdat het transparant is, gaat het in het gat van de bak met het label "wit glas".

Dat dacht ik tenminste. Totdat Vetroswiss, dat verantwoordelijk is voor het innen van de vroegtijdige verwijderingsbijdrage en het verstrekken van informatie over glasrecycling, een postercampagne lanceerde. Vanaf dat moment hing deze poster bij mij in de buurt:

Over het kopje stond al snel in zwarte sharpie geschreven: "Ja zeker, dat is keramiek", maar boven het gebroken glas stond: "Huh, glas hoort niet in glas?" Precies mijn gedachten. Ik doe dus iets verkeerd als ik oude drinkglazen in het glasafval gooi en niet in het huisvuil.

Waarom is dat?

Waarom eigenlijk?

Lood in drinkglas

Het eerste wat ik doe is Vetroswiss vragen. "Verschillende soorten glas hebben verschillende smeltpunten en chemische samenstellingen. Drinkglazen, bijvoorbeeld, hebben een hoger loodgehalte; dit is om gezondheidsredenen bij wet strikt beperkt in drank- en voedselverpakkingen, wat de reden is voor verwijdering bij huishoudelijk afval of bouwafval," legt Lukas Schenk me uit. Markus Marchhart, Marketing Manager bij de Oostenrijkse detailhandelaar in voedselverpakkingen Müller Glas voegt daaraan toe: "De verschillende samenstelling zou de kwaliteit in de smeltbak beïnvloeden."

Nu vraag je je misschien af of lood in drinkglazen niet ook schadelijk is voor je gezondheid. Nee, zolang je niet van plan bent er maandenlang wijn in te bewaren. Het zware metaal is niet gemakkelijk oplosbaar, dus bij normale consumptie is het geen probleem. Wanneer zure dranken zoals wijn echter lang bewaard worden, kan het lood eruit oplossen. Daarom is de samenstelling daar strikt geregeld.

Maar niet alle drinkglazen zijn hetzelfde. Frisdrank-kalkglazen, die meestal in massa geproduceerd worden, bevatten geen lood en zouden daarom in de gebruikte glascontainer weggegooid kunnen worden. Loodkristallen glazen bijvoorbeeld, hoogwaardige wijnglazen - die door het zware metaal breukvaster zijn gemaakt en een mooiere klank en glans hebben - niet. Helaas is het verschil voor ons leken niet duidelijk, dus mag er niets in de prullenbak.

Goed, ik begrijp nu waarom verpakkingen en drinkglas niet samen kunnen worden weggegooid. Maar waarom zijn er niet gewoon bakken voor drinkglazen bij de inzamelpunten? In de Federale wet op de bescherming van het milieu staat: "Het ontstaan van afval wordt zoveel mogelijk vermeden." Direct daarna volgt: "Afval moet zoveel mogelijk gerecycled worden."

Drinkglas stoort (bijna) overal

Philipp Suter, hoofd mandaat bij Vetroswiss, verduidelijkt waarom het (tot nu toe) gewoon niet kan met drinkglas. "Naast de bekende grondstoffen is het gedetailleerde recept van de glazen een streng bewaakt geheim van de fabrikanten." Omdat een andere samenstelling, zoals al gezegd, de kwaliteit in de smeltbak beïnvloedt, zou dat ook het eigen recept en dus de kwaliteit van de glazen beïnvloeden. Daarom belandt je favoriete versplinterde glas in de gemeentelijke afvalverbrandingsoven.

Maar ook glas stoort in de AVI. "Glas heeft een smeltpunt van ongeveer 1600 graden, MSWI's werken bij 700 tot 1000 graden. In plaats van volledig vloeibaar te worden, klontert het glas samen en blijft het in de tank. De afvalslak moet uiteindelijk worden gestort, wat zinloos en duur is," zegt Suter.

Waar laat je dan het drinkglas? Het materiaal zou hoogstwaarschijnlijk gerecycled kunnen worden in de bouw. "Theoretisch zou het denkbaar zijn om glas te gebruiken als bestanddeel van gerecycled beton. Maar alleen fijngemalen. Grotere deeltjes, in het bereik van enkele millimeters, zouden in het alkalische milieu van het beton (pH-waarde van 13) worden aangevallen in de zogenaamde alkali-silicareactie, wat zou leiden tot uitzetting en uiteindelijk scheurvorming en afbrokkeling," zegt Dr. Frank Winnefeld, expert voor beton en cement bij de Zwitserse Federale Laboratoria voor Materiaalbeproeving en Onderzoek (Empa). Maar zelfs bij fijne vermaling zijn er belemmeringen voor het gebruik van glas. "De Ordinantie inzake het voorkomen en verwijderen van afvalstoffen bevat grenswaarden voor verontreinigende stoffen, waaronder lood, die niet overschreden mogen worden."Om die reden heeft het bedrijf zich tot nu toe voornamelijk beperkt tot gerecyclede aggregaten uit gesloopte metsel- of betonconstructies.

De kwestie van het drinkglas is geen zaak van het publiek.

Over de recycling van drinkglas vermoedt Marchart van Müller Glas een tweede, meer economische reden: "Als Oostenrijks verpakkingsbedrijf leveren we een licentievergoeding aan Allstoffrecycling Austria (ARA) voor elke verkochte verpakking. ARA gebruikt de vergoedingen voor het organiseren van afvalverwijdering, recycling en afgiftepunten. In principe geldt dit alleen voor wegwerpverpakkingen. Er zijn geen ARA-vergoedingen voor drinkglazen."

Deze vergoedingen bestaan ook in Zwitserland, het is de in het begin genoemde voorschotheffing (VEG) die door Vetroswiss wordt geheven. En ook hier vallen alleen glazen flesverpakkingen met een vulvolume van ten minste 90 milliliter onder, niet drinkglazen. De suggestie van Marchart dat drinkglas niet gerecycled wordt omdat er niet voor betaald wordt, wordt niet bevestigd door Suter van Vetroswiss. Drinkglas wordt niet gerecycled vanwege het mogelijke loodgehalte, en daarom wordt de verwijdering ervan niet gefinancierd via de VEG maar via de gemeentelijke afvalheffingen (afvalzegels, zakgeld). Allemaal volgens het principe dat de vervuiler betaalt. Wie afval produceert, moet ook betalen voor de verwijdering ervan.

Wat echter in strijd is met het principe dat de vervuiler betaalt, is dat jampotten of augurkenpotten, maar ook olieflessen, zijn vrijgesteld van de vroegtijdige verwijderingsbijdrage, maar toch worden weggegooid en gerecycled in gebruikt glas. Dat betekent: minder VEG en dus minder financiële bijdrage aan de kosten van de inzameling van gebruikt glas.

Conclusie

In gewone taal betekent dit dat er nog geen goede oplossing is voor de verwijdering of recycling van drinkglas. Verpakkingsglas en drinkglas kunnen niet samen worden weggegooid vanwege het verschillende loodgehalte. Maar ook het loodgehalte verschilt in elk drinkglas en is een goed bewaard geheim van de producenten. Daarom zijn drinkglazen niet geschikt voor gescheiden glasrecycling. Ze zouden fijngemalen gebruikt kunnen worden voor gerecycled beton in de bouw, maar de alkali-silicareactie en de verontreinigingslimieten voor vreemde materialen maken de onderneming ingewikkeld. Bovendien is de hoeveelheid weggegooide drinkglazen relatief klein, zodat het oplossen van het probleem economisch niet haalbaar is.

In Zwitserland wordt glas overigens al sinds het midden van de jaren zeventig gerecycled. "Tot 90 procent afvalglas kan worden gebruikt bij de glasproductie, wat een energiebesparing van 25 procent oplevert," zegt Suter. Tijdens de olieprijscrisis begon Vetropack, een grote Zwitserse fabrikant van glazen verpakkingen, met het inzamelen van glasafval om geld te besparen. Een particuliere vervoersmaatschappij wilde een systeem opzetten waarbij gebruikt glas bij de Zwitserse burgers voor de deur werd opgehaald. Enerzijds sloeg dit niet aan omdat het glas niet op kleur werd gescheiden en uit het mengsel alleen groen glas kon worden geproduceerd. Anderzijds sloeg het niet aan omdat mensen bang waren veroordeeld te worden voor hun drinkgedrag. Daarom werden in 1976 de eerste openbaar toegankelijke containers gemaakt, zodat iedereen zijn wijn- en bierflessen anoniem en gescheiden op kleur kon weggooien.

Zoals ik 45 jaar later op de zonnige dinsdag afgelopen herfst voor het laatst per ongeluk drinkglas in de prullenbak gooide.

Waarom stopt de wijzer van de stationsklok eigenlijk kort? Waarom is er popcorn in de bioscoop? En waarom kunnen drinkglazen niet worden weggegooid? Het dagelijks leven bevat vele raadsels die ik met onregelmatige tussenpozen probeer op te lossen. Als je een brandende vraag hebt, maar geen tijd om die te onderzoeken, stuur hem me dan per e-mail. Ik doe graag het vuile werk.