Tracking your gait: ganganalyse in het bewegingslaboratorium

Mark Huybrechts zet marker na marker. De fysiotherapeut palpeert mijn botten en gewrichten, scheert de laatste haren van mijn scheenbeenhuid, verft me met groene viltstift en werkt zich een weg omhoog van mijn voeten naar mijn schouders om er 53 reflecterende kralen op te plakken. Ik word gemeten, gewogen en doorgeschoven, gefotografeerd en ondervraagd. 16 elektroden registreren elke spiertrek.

Verborgen krachtplaten wachten om betreden te worden, terwijl infrarood- en videocamera's elke beweging registreren. Voor me liggen slechts tien meter muisgrijze vloer, een witte streep en kleurrijke markeringen. En toch weet ik niet waar dit alles toe zal leiden. In ieder geval tot nieuwe inzichten. En een week later, tijdens de debriefing, aan irritante bijvoeglijke naamwoorden.

Het werkt voor jou. Toch?

Ik ben in het bewegingsanalyselab van het academisch ziekenhuis Balgrist, waar fysiotherapeut Mark Huybrechts, sportwetenschapper Dr. Gerda Strutzenberger en hoofdarts Prof. Johannes Scherr kijken naar loopanalyse voor zoiets individueels als onze vingerafdruk. Elk bewegingspatroon is uniek. En bij elke stap gebeurt er zoveel in het lichaam dat deze succesvolle interactie als een klein wonder is. Wonderlijk genoeg vinden we dat vanzelfsprekend. De vraag "Hoe gaat het?" heeft geen betrekking op de gang. Het is een gebruikelijke zin om small talk te beginnen. En het antwoord is meestal "prima" - zelfs als dat niet zo is.

Zoals we ernaar streven een façade in stand te houden, maskeert ons lichaam ook opkomende problemen. Het compenseert, herverdeelt de belasting, streeft ernaar het systeem draaiende te houden tot het niet meer kan. De pijnlijke waarheid is dat zelfs voor amateurlopers overbelasting of blessures eerder regel dan uitzondering zijn. Velen geven de sport op daarom. Ik ben er nog niet. Maar ik weet dat het bij mij fout gaat. Toch antwoord ik "goed" als Huybrechts en Strutzenberger me begroeten met de vraag "Hoe gaat het, Michael?". We zullen zien.

Substitutie aan de startlijn

Het is een persoonlijke zoektocht die ik de komende maanden met je wil aangaan. Het gaat erom meer te leren over hoe dingen met elkaar verbonden zijn. Of je nu sport of niet, wandelen gaat over ons allemaal. Het is goed om te weten waar problemen kunnen ontstaan en hoe ze je beïnvloeden. Daarom sta ik vandaag aan de startlijn als proefkonijn bij volmacht. De gegevens zullen een startpunt zijn om dieper in te gaan op kwesties rond wandelen. Er zijn genoeg vragen: wat gebeurt er in de voet, de knie, de heup? Wat is normaal, wat niet? Wat kan er getraind worden? Bestaat de perfecte gang? En zo ja, hoe ziet dat er dan uit?

Professor Scherr laat snel de lucht uit deze ideale opvatting. "Als iemand optimaal loopt, betekent dat nog niet dat hij ook optimaal loopt of rent," zegt het hoofd van het Universitair Centrum voor Preventie en Sportgeneeskunde van het academisch ziekenhuis Balgrist. Het hangt altijd af van de referentiegroep en de respectievelijke uitdagingen, zegt hij. "Usain Bolt is vanuit biomechanisch oogpunt een zeer perfecte sprinter," maar ook een hordeloper heeft iets andere voorwaarden nodig.

Er zullen geen eenvoudige antwoorden zijn. De onderlinge relaties zijn te complex. Daarvoor is mijn eerste taak duidelijk en eenvoudig. "Ga nu alsjeblieft," vraagt een monotone computerstem.

Een stukje van de diagnostische puzzel

Het zijn maar tien of elf stappen die van mij een model maken. Heen en weer in deze kale kamer vol camera's, telkens weer. Hieruit ontstaat een verzameling gegevens die bij elke beweging groeit. Mijn referentie is niet Usain Bolt, maar de normale bevolking. Een gezond gemiddelde dat me laat zien waar ik sta. Of beter gezegd: hoe ik te werk ga.

Dat mijn anatomie onder de knieën een idiosyncratische wending neemt is zo vanzelfsprekend dat ik niet verbaasd ben over de droge eerste constatering van Gerda Strutzenberger bij het zien van mijn avatar op de schermen: "Het is duidelijk dat je gebogen benen hebt."

Voor dit inzicht zijn geen markers en sensoren, geen 3D-modellen van de lichaamsassen nodig. Het heeft hen nodig om de relaties te begrijpen en te meten wat dat betekent in het lopen. "Het bijzondere is dat ik naar het holistische plaatje kan kijken en de hele bewegingsketen erbij kan betrekken," zegt Strutzenberger. "De interne spanning kon niet alleen door een video worden aangetoond."

Bewegingsanalyse is een stukje van de puzzel in de diagnostiek. Het zal krachten en hun gevolgen zichtbaar maken die voor het oog verborgen blijven. "Het grote voordeel zit in de combinatie met andere methoden," voegt Huybrechts eraan toe. Een MRI of röntgenfoto maakt structurele problemen zichtbaar, de bewegingsanalyse laat zien wat dat betekent voor het totale systeem. Mensen met malposities of blessures hebben hier net zo goed baat bij als sportprofessionals die op zoek zijn naar optimalisatiemogelijkheden.

Normaal lopen

Op de monitoren is mijn lichaam bedekt met groene, rode, blauwe en gele lijnen op basis van de posities van de markers. In een andere weergave dans ik alleen in de vorm van gekleurde stippen door een gerasterde zwarte ruimte. Daarbij komen de gegevens over spieractiviteit die over de schermen van Strutzenberger flikkeren.

Mark Huybrechts zorgt ervoor dat alles aan de buitenkant van mijn lichaam precies goed is. Hij past de reflectoren aan, optimaliseert de positie van de sensoren en oefent het lopen met mij. "We zoeken nu naar de beste uitgangspositie," zegt de fysiotherapeut en specialist in neuro-orthopedie, die me rustige en vriendelijke instructies geeft. "Ga naar de blauwe lijn en neem de witte lijn tussen je voeten. Dan kun je in een normaal tempo beginnen."

Normaal. Wat normaal is. De sfeer is ontspannen, maar ik sta voor camera's in mijn broek bedekt met ballen en sensoren en moet onder een aandachtige blik een lijn op de grond volgen. Elke stap wordt een mentale oefening, het proefkonijn onzeker. "De patiënten lopen in het begin meestal wat aarzelend," zegt Strutzenberger. "Maar we willen het normale looppatroon reproduceren, waar je even aan moet wennen." Pas dan zijn de gegevens iets waard.

Een geijkt lichaam

Veel van wat ze me aandoen begrijp ik pas achteraf. Niet alleen het systeem is aan het begin geijkt, maar ik ook. Naarmate ik eraan gewend raak om in het ballenkostuum te lopen, word ik geleid om onbewust de krachtplaten in de vloer te raken. Ze laten zien hoe ik mijn voeten belast. Hoe vaker ik erop stap, hoe beter de database.

"We proberen tussen de vijf en acht voetafdrukken per been te krijgen, zodat we dan een gemiddelde waarde voor elke kant kunnen berekenen," vertelt Gerda Strutzenberger me later. Ik ben opgenomen van de zool tot het bovenlichaam. Dit maakt een holistische kijk op mijn gang mogelijk. Op een gegeven moment zet de routine in, loop ik gelijkmatig en poets ik niet meer per ongeluk de stiften, die als een antenne uit de zijkanten van mijn onderbenen steken, op de volgende beste stoelpoot. Ze staan op de juiste plaatsen, de stappen ook, en het eigenlijke meten kan beginnen. Veel van het werk zit in de perfecte voorbereiding.

Vanuit de buitenkant is het heen en weer gaan niet spectaculair. De verkregen gegevens zijn. "In het verleden zou het een week hebben gekost om dit allemaal te verzamelen," legt Strutzenberger uit. We zijn ongeveer anderhalf uur bezig tot ze zegt: "We gaan nu drie seconden lang meten hoe de signalen van je spieren zijn als je in rust bent," en drie seconden later lachend: "Dat is het voor de ontspanning, bedankt!". Daar hebben we bij ons niet veel tijd voor!" Er is veel te doen, want gegevens maken werk. Een week later verneem ik hoe ze geëvalueerd moeten worden. Zonder bolletjes op mijn lichaam, maar met een lichte hartklopping.

Oh, de benen

"Als we het hebben over hoe het er visueel uitziet, is het spannend," zegt hoofdarts Scherr. En specificeert met een grijns: "Of interessant."

Kunstmatige pauze. "Dat zeg je meestal in een restaurant als je gevraagd wordt hoe het smaakte als er iets niet helemaal goed was."
.

Wat ik vervolgens voorgeschoteld krijg is een reeks realisaties, waarvan alleen de eerste me helemaal niet verbaast. "Dat ding dat je op je benen ziet, heet Genua Vara, ik ken het. Heeft niets te maken met de Italiaanse havenstad, maar beschrijft mijn boegbenen, die de hele statica in de war schoppen.

Meer verrassend is de deskundige blik op mijn anatomie via foto's en gegevens die het minder voor de hand liggende onthullen. "Dit is je loopcyclus, die we ontrafelen en vergelijken met de norm," wijst Gerda Strutzenberger op haar scherm. "Hier sta je met je voet op de grond, dit is de standfase, daar is het been in de lucht, dit is de zwaaifase," legt ze uit, terwijl ze de rode en blauwe lijnen trekt die mijn linker- en rechterbeen voorstellen. Op sommige gebieden volgen ze de norm, op andere wijken ze extreem af. Zelfs in delen van mijn lichaam waar ik niet eerder naar had gekeken.

"Je enkel is wat meer dorsaal gestrekt omdat je die buiging in de knie hebt," doceert Strutzenberger, en Scherr vertaalt: "Omdat je bij de knie gebogen bent, wordt je onderbeen meer naar voren gekanteld."

Ik leer dat ik mijn been helemaal niet volledig kan strekken, wat de gevolgen zijn en wat er nog meer misgaat. Van het bekken rechtop tot de voeten, die toch een behoorlijke boog hebben. Dat ze over de buitenrand rollen is alleen maar logisch door de kromming van de schenen, want "de bewegingsketen is verbonden". In een lotsgemeenschap die bestaat uit spieren, botten, zenuwen, pezen en gewrichten.

Een spier moet de schuld op zich nemen

Dat mijn benen nog aan elkaar hangen verbaast me, want de spanning in mijn knieën gaat bijna van de weegschaal af: "Vooral in de eerste helft van de standfase heb je een aanzienlijk hogere belasting," wijst Strutzenberger, en ik moet zoeken naar de blauwe en rode lijnen ver buiten het standaardspectrum. Als mijn been de grond raakt, werken zeer hoge koppels in op de knie. Dat heeft gevolgen. "De dijbeenspier is extreem uitgesproken in het midden, omdat het lichaam deze belasting probeert te bufferen," zegt Scherr. Eigenlijk is het alsof iemand een model heeft gebouwd dat eigenlijk niet kan houden, en het dan op de een of andere manier met duct tape aan elkaar heeft geregen. Suboptimaal. Het lichaam is immers slim genoeg om op de kritieke punten spieren op te bouwen.

Terwijl ik mentaal terugval van de moderne mens naar de Neanderthaler op de beroemde kaart over de evolutietheorie, moet ik een ander stuk slecht nieuws verwerken. "Gemiddeld kan een heupgewricht samen ongeveer 90 graden naar buiten en naar binnen draaien," legt Mark Huybrechts uit. Je hebt een bereik van 20 tot 15 aan de linkerkant, wat bijzonder is."

Een ander beleefd bijvoeglijk naamwoord. "Er zijn waarschijnlijk structurele redenen," concludeert Scherr. "Daarom vind ik het verrassend dat het lopen tot nu toe redelijk pijnvrij is gebleven."

In deze stijl, van heup tot zool, gaat het een tijdje door. Ik heb het gevoel dat ik na 40 jaar pas mijn benen leer kennen.

Verander nooit een lopend systeem

Interessant, bijzonder, verrassend - als proefkonijn zou ik nu graag van bedrijfstak veranderen, in een hoge hoed springen en getransformeerd worden. Scherr denkt meer aan de truc met de zaag. Heup of geen heup, het grootste probleem is de belasting van de knie. Hij legt vast wat er gebeurt tijdens een aanpassingsosteotomie: "Je snijdt een wig uit het scheenbeen om de scheefstand te corrigeren," hetzij op jonge leeftijd, hetzij wanneer de chronische pijn op volwassen leeftijd begint. Dat is bij mij nog niet het geval.

"Op dit moment is het een redelijk stabiel systeem," stelt de hoofdarts me gerust. "En zoals ze zeggen: Ik ben het vleesgeworden Windows XP, redelijk stabiel wachtend tot het systeem crasht. Het loopt nog steeds. Heupstijf en met banale benen. Maar het loopt wel. Ik zeg: de menselijke gang grenst aan wonderbaarlijk. Niet alleen die van mij, maar in het algemeen. Het is de moeite waard om in detail te treden. Om met de betrokken structuren om te gaan. Opleiden, corrigeren en informeren over veel voorkomende klachten. Dit wil ik samen met de deskundigen van het Centrum voor Sportgeneeskunde stap voor stap doen. Te beginnen met de voeten. Een vaak verwaarloosd lichaamsdeel dat een ondersteunende rol speelt.