Nanodeeltjes in ons hoofd: Hoe microplastics onze hersenen binnendringen

Microplastics zijn minuscule plastic deeltjes, niet groter dan vijf millimeter, die al lang hun weg hebben gevonden naar alle gebieden van ons leven. Elke dag nemen we duizenden van deze kleine plastic deeltjes op in ons lichaam via de lucht die we inademen, het voedsel dat we eten en via onze huid. Eenmaal in de bloedbaan komen ze zelfs in onze hersenen terecht. In een nieuw gepubliceerde studie heeft een internationaal onderzoeksteam nu kunnen aantonen hoe microplastics de bloed-hersenbarrière passeren.

Uitsmijter voor de hersenen: hoe de bloed-hersenbarrière werkt

Om onze hersenen goed te laten functioneren, mag niet alles in ons bloed ongehinderd de hersenen binnenkomen. Daarom is er een soort toelatingscontrole: de bloed-hersenbarrière. Alles wat het centrale zenuwstelsel (CZS) binnenkomt, moet eerst deze barrière van speciale cellen die dicht op elkaar zitten en met elkaar verbonden zijn, overwinnen. Hierdoor worden de hersenen beschermd tegen schadelijke stoffen zoals gifstoffen, virussen en bacteriën die in het bloed zijn opgelost.

De bloed-hersenbarrière werkt door wat bekend staat als selectieve permeabiliteit. Dit betekent dat het bepaalde stoffen die de hersenen nodig hebben doorlaat, zoals zuurstof en glucose, en andere stoffen buitensluit. Deze selectiviteit wordt bereikt door een combinatie van fysieke barrières (de dicht op elkaar gepakte cellen) en een speciaal membraan dat de hersenen omgeeft. Vetoplosbare stoffen zoals alcohol en nicotine kunnen de bloed-hersenbarrière echter wel passeren.

En dat kunnen microplastic deeltjes ook. Ze kunnen de bloed-hersenbarrière passeren als ze klein genoeg zijn en een interactie aangaan met andere stoffen. Hoe dit precies werkt was tot nu toe onduidelijk. In hun studie "Micro- en Nanoplastics Breach the Blood-Brain Barrier (BBB): Biomolecular Corona's Role Revealed", bewijzen de wetenschappers nu één manier.

Van de plastic fles naar de hersenen in slechts twee uur

De onderzoekers brachten voor hun studie een groen fluorescerend merk (1 micrometer is 1/1000 millimeter en 1 nanometer is 1/1000 micrometer) aan op stukjes microplastic van verschillende grootte (9,5 micrometer, 1,14 micrometer en 293 nanometer). Na enige tijd in een kunstmatige spijsverteringsvloeistof, dienden ze de kleine plastic stukjes toe aan muizen. Slechts twee uur later kon de groene fluorescentie worden waargenomen in de hersenen van de muizen. Afhankelijk van de grootte van de deeltjes hadden de onderzoekers verschillende fluorescente markers gebruikt, zodat ze nu konden zien dat alleen deeltjes kleiner dan één micrometer in staat waren om de bloed-hersenbarrière te passeren.

Goed verpakt: Hoe plastic in de hersenen terechtkomt

Maar hoe komen de kleine deeltjes door de beschermende bloed-hersenbarrière? Als je het beeld van de toelatingscontrole weer wilt gebruiken, is het eenvoudig uit te leggen: de microplastic deeltjes vermommen zichzelf en zijn zo de portiers te slim af, die denken dat ze onschadelijk zijn. In feite vormt zich rond de nanodeeltjes een schil van cholesterolmoleculen, in vakjargon "bio-corona" genoemd. Cholesterol is een vetoplosbaar molecuul dat ervoor zorgt dat de plastic deeltjes ongehinderd door het beschermende membraan kunnen diffunderen.

Mijd microplastics in het dagelijks leven waar mogelijk

De effecten van microplastics in ons lichaam en vooral in de hersenen zijn nog niet voldoende onderzocht. Het is echter wel duidelijk dat er potentiële gevaren voor het milieu en de mens verbonden zijn aan de verspreiding van kleine plastic deeltjes en dat iedereen wordt geadviseerd om zichzelf zoveel mogelijk te beschermen.

Drie tips over hoe je de hoeveelheid microplastics die in je lichaam terechtkomen kunt verminderen:

Vermijd plastic voor eenmalig gebruik: Koop geen plastic artikelen voor eenmalig gebruik, zoals plastic flessen, tassen en rietjes. Kies in plaats daarvan voor herbruikbare alternatieven zoals roestvrijstalen flessen, stoffen tassen en glazen rietjes.

**Let op de ingrediënten van cosmetische producten:**Controleer de ingrediënten van cosmetische producten zoals scrubs en reinigingsproducten, want deze bevatten vaak microplastic deeltjes. Dit is echter niet zo eenvoudig, omdat er veel verschillende namen zijn voor microplastics. Dit zijn bijvoorbeeld: polyethyleen (PE), polypropyleen (PE), polyamide (PA) en polyethyleentereftalaat (PET). De volledige lijst is echter veel langer en daarom is het aan te raden om apps te gebruiken die je wijzen op giftige ingrediënten. BUND biedt bijvoorbeeld de gratis ToxFox app. Je kunt het probleem ook vermijden door te kiezen voor natuurlijke cosmetica met de juiste zegels of door natuurlijke alternatieven te gebruiken, zoals scrubs met suiker of zout.

Vermijd synthetische kleding: Bij synthetische kleding zoals polyester, nylon en fleece komen tijdens het wassen minuscule microvezels vrij, die in het afvalwater terechtkomen en er vaak niet uitgefilterd worden. Probeer in plaats daarvan te kiezen voor kleding van natuurlijke materialen zoals katoen, linnen of wol om de verspreiding van microplasticdeeltjes te minimaliseren.