Minder gestrest, meer tevreden - of waarom we meer moeten knuffelen

3,17 seconden. Zo lang duurt een knuffel gemiddeld. Wat zo'n klein moment lijkt, heeft een groot effect - omdat wij mensen aanraking nodig hebben. Het verhoogt ons welzijn en algehele tevredenheid. Wat zit er achter deze positieve effecten? Het zogenaamde knuffelhormoon, of oxytocine. Als we knuffelen, worden onze hersenen ermee overspoeld.

Oxytocine speelt een essentiële rol bij koppelvorming, moeder-kind hechting en stimuleert het welzijn. In het tijdschrift Frontiers in Behavioral Neuroscience melden onderzoekers dat oxytocine pro-sociaal gedrag verhoogt en dat de afgifte ervan toeneemt met de leeftijd.

Rebecca Böhme, neurowetenschapper, onderzoeker en auteur, bevestigt het belang van aanraking in het dagelijks leven. In haar boek "Human Touch" (alleen verkrijgbaar in het Duits) schrijft ze: "Lichamelijk contact is van het grootste belang voor het gevoel van emotionele nabijheid."

In dit interview legt ze uit wat er in ons lichaam gebeurt als we knuffelen.

Professor Böhme, hoe reageren wij mensen op aanraking?

Wanneer iemand met wie we een nauwe band hebben ons liefdevol aanraakt, heeft dat meestal een ontspannend effect op ons. De hoeveelheid stresshormonen in ons bloed neemt af en we krijgen een troostend, warm gevoel.

Onze huid is ons contactpunt met de buitenwereld. Dus wat gebeurt er eigenlijk in de huid als we worden aangeraakt?

Onze huid bevat een enorm aantal aanraakreceptoren. Als we worden aangeraakt, worden er talloze receptoren geactiveerd. Als iemand ons met zijn vingertoppen streelt, reageren onze zogenaamde C-tactiele vezels, die zijn afgestemd om op dit soort aanrakingen te reageren. Maar andere receptoren zenden ook signalen uit, bijvoorbeeld om oppervlakken af te tasten en te identificeren. Sommige prikkels zijn het gevolg van trillingen, andere van druk. Kortom, welke receptoren worden geactiveerd hangt af van het soort aanraking.

Wat gebeurt er vervolgens? Welke hersengebieden worden actief als we worden aangeraakt?

Onze zenuwen sturen de informatie van onze huid via het ruggenmerg naar onze hersenen. Daar wordt het gebied geactiveerd dat primair verantwoordelijk is voor het verwerken van aanrakingen: de somatosensorische cortex. Zachte aanrakingen - zoals langzaam strelen of met je vingertoppen over de huid gaan - activeren ook de insula, een hersenkwab. De insula wordt ook actief als we de tijd nemen om naar ons lichaam te luisteren.

Daarover gesproken, waarom voelt onze eigen aanraking minder krachtig aan op onze huid?

Onze eigen aanraking is heel anders. De aanrakingsgebieden in je hersenen worden gedeactiveerd als je jezelf aanraakt. Voor de insula en de somatosensorische cortex zijn onze eigen aanrakingen onbelangrijk - we hebben immers voortdurend fysiek contact met ons eigen lichaam. Bijvoorbeeld als we aan onze neus krabben of met onze handen door ons haar gaan. Daarom is deze informatie niet belangrijk voor onze hersenen - en ook omdat ze onze volgende aanraking altijd nauwkeurig kunnen voorspellen. We weten van tevoren hoe het zal voelen, dus de hersenen denken bij zichzelf: "Ik hoef hier niet te reageren." Daarom nemen de insula en het somatosensorisch gebied juist in activiteit af ten opzichte van de uitgangswaarde zonder aanraking.

Aanraking van een andere persoon is niet belangrijk voor onze hersenen.Aanraking van één bron in het bijzonder voelt bijzonder goed: van je partner. Hoe komt dat? Waarom nemen we aanraking eigenlijk op verschillende manieren waar?De positieve effecten van aanraking ontstaan niet alleen omdat je huid gestimuleerd wordt. Ze zijn het gevolg van de algehele context - het soort aanraking, de persoon die je aanraakt, je emotionele toestand en de situatie waarin je je bevindt. Onze hersenen lijken zelfs in staat om onze gevoeligheid voor aanraking te veranderen. Bijvoorbeeld om het te versterken als we ons in een intieme situatie met onze partner bevinden. Sommige mensen zijn gevoelig voor aanraking.Sommige mensen hebben meer tederheid nodig dan anderen. Hoe komt dat?We weten dat er grote verschillen zijn tussen individuen. Onderzoek heeft nog geen afdoende verklaring waarom sommige mensen absolute knuffelbeesten zijn en anderen niet zo dol zijn op aanraking. Maar zoals in zoveel gevallen komt het neer op een combinatie van genetica en levenservaringen. Culturele aspecten spelen ook een rol. In bepaalde culturen is het gebruikelijk om elkaar veel vaker aan te raken dan bij ons. In dat geval ben je er gewoon meer aan gewend.Kan deze culturele en individuele conditionering worden veranderd? Met andere woorden, kunnen niet-knuffelaars in relaties warm worden gemaakt voor het idee van meer aanraking?Proberen je partner te veranderen is natuurlijk geen sinecure. Maar je kunt het onderwerp zeker ter sprake brengen en je wensen kenbaar maken. Misschien is het iets waar de ander nog niet eens aan gedacht had. Aanraken gebeurt immers meestal heel onbewust. Niet veel mensen zijn zich er zelfs maar van bewust of en hoeveel ze anderen aanraken.Zijn we gelukkiger in relaties met veel aanrakingen?Dat is een moeilijke vraag om te beantwoorden. Ook hier zijn er individuele verschillen. Wat we wel weten is dat er een verband is tussen de frequentie van positieve aanrakingen, onze stresshormonen en onze tevredenheid in een romantische relatie. Hoewel aanraking een relatie die op de klippen loopt zeker niet kan redden, kunnen knuffels, kussen en liefkozingen in een gezonde relatie wel bijdragen aan het gevoel van tevredenheid. Wat is de frequentie van positieve aanrakingen?En hoe zit het met volledig aanraakvrije relaties? Zijn die wel mogelijk?Zulke relaties bestaan zeker, vooral nu in het internettijdperk. Maar dit zijn uitzonderingen. Voor de overgrote meerderheid van ons is aanraking echt positief. Vooral in romantische relaties speelt het een belangrijke rol in het creëren van een gevoel van nabijheid en saamhorigheid. Zelfs zonder woorden.Voor de overgrote meerderheid van ons? Voor wie en in welke situaties is aanraking negatief?Aanraken kan ongemakkelijk zijn. Daar zijn veel redenen voor - de persoon die ons aanraakt, de situatie waarin we ons bevinden of gewoon onze huidige stemming. Als je veel op je bord hebt en je gestrest voelt, zou een knuffel eigenlijk kalmerend zijn - als we onszelf toestonden ervan te genieten. Maar in dit soort situaties werken ze eerder op onze zenuwen. In langdurige relatiesIn langdurige relaties heeft de frequentie van aanraking de neiging om af te nemen. Nemen we automatisch op emotioneel niveau afstand van onze partner als we stoppen met elkaar aan te raken?In het begin van een relatie staan aanrakingen centraal in het romantische samenzijn en worden ze veel intenser ervaren. Naarmate de tijd verstrijkt, wordt het minder opwindend als je partner ons aanraakt. Als je eenmaal uit deze eerste, intense fase bent, komt het leven van alledag op gang en is er minder ruimte voor kleine momenten van tederheid. Dit hoeft niet te betekenen dat je emotioneel afstand van elkaar neemt. Maar bewust meer aanraking toelaten in het dagelijks leven van je relatie kan zeker een hernieuwd gevoel van verbondenheid creëren.Welk advies heb je voor mensen zonder partner? Kunnen huisdieren, vrienden of familieleden de behoefte aan knuffelen vervullen?Natuurlijk kunnen we nabijheid en tederheid ook in andere relaties ervaren. Dit hoeft niet alleen gereserveerd te zijn voor als we geen partner hebben of als onze partner niet van knuffelen houdt. Lichamelijke nabijheid versterkt de ouder-kind band en vriendschappen. Wat onze huisdieren betreft, communiceren we sowieso meestal door aanraking.Hoe kunnen we meer aanraking en nabijheid in onze dagelijkse relatie brengen?We kunnen beginnen met onszelf te observeren. Wanneer en hoeveel raken we onze partner aan? In welke situaties vinden we het zelf prettig om aangeraakt te worden - of juist niet? Het kan dan helpen om het onderwerp openlijk aan te snijden, onze eigen wensen kenbaar te maken en te luisteren naar wat onze partner wil. Vreemd genoeg praten we heel weinig over aanraking, terwijl het zo'n integraal onderdeel van ons leven is. Afbeelding voorkop: Shutterstock