Hands-on met de Canon EOS R1: een autofocus die voor zichzelf denkt

De 1 is er: meer dan vijf jaar na de eerste RF-camera brengt Canon eindelijk zijn spiegelloze vlaggenschip op de markt. Hij is ontworpen voor sport- en persfotografie. De nieuwe camera is naar verwachting verkrijgbaar vanaf november 2024.

Net als de Sony Alpha 9 III heeft de EOS R1 een resolutie van 24 megapixels - maar, in tegenstelling tot die laatste, geen global shutter. Canon's conventionele gestapelde sensor zorgt voor lagere continu-opnamesnelheden. Het zou echter voordelen kunnen hebben op het gebied van beeldkwaliteit. De R1 bevat ook een nieuwe extra chip met de naam "DIGIC Accelerator". Deze voegt onder andere drie nieuwe functies toe aan de autofocus:

1. Met "Eye Control AF" volgt de scherpstelling de blik van de fotograaf. De functie bestaat al in de EOS R3, maar werkt nu naar verluidt nauwkeuriger en betrouwbaarder.
2. De AI-ondersteunde "Actie Prioriteit" is ontworpen om de speler in balbezit in sportscènes te herkennen en scherp te houden. Dit werkt in eerste instantie in voetbal, basketbal en volleybal.
3. "Geregistreerde personen prioriteit" herkent vooraf geregistreerde gezichten en geeft deze prioriteit bij het scherpstellen. Bijvoorbeeld een CEO tijdens een persconferentie.

De belangrijkste kerngegevens in één oogopslag:

Hoe presteert de Canon EOS R1 in de praktijk? Ik heb de camera een dag uitgeprobeerd op het persevenement in München. Het was een pre-productiemodel met bètafirmware. De uiteindelijke beeldkwaliteit en prestaties kunnen afwijken.

Ontwerp en bediening: een lichtgewicht beest

De R1 heeft een klassiek vlaggenschipontwerp met een vaste verticale greep. Hij voelt echter moderner aan dan zijn voorganger, de 1DX Mark III. Enerzijds komt dit door de oppervlaktestructuur, die bekend is van de R3. Met zijn afgeronde contouren ligt de R1 perfect in de hand. Dankzij zijn formaat biedt hij ook ondersteuning voor zware lenzen.

Aan de andere kant is de R1 verrassend licht. Met 1115 gram (inclusief batterij en geheugenkaart) weegt hij 325 gram minder dan de oude spiegelreflexcamera (1440 gram). De Nikon Z 9 (1340 gram) is ook lichter. Alleen de Canon EOS R3 is lager met 1015 gram.

Camera's zonder vaste verticale greep zijn nog lichter. Persfotografen die vaak foto's in staand formaat maken, zullen er echter wel een op prijs stellen. Opschroefbare batterijgrepen passen nog nooit zo naadloos in de body. En de bajonet is dan niet gecentreerd.

De afwerking van de Canon EOS R1 lijkt onberispelijk. Het ding voelt aan alsof je er spijkers in kunt slaan. Volgens de fabrikant is de R1 volgens precies dezelfde standaard afgedicht als zijn voorganger. Hij zou dus zelfs de meest ongunstige omstandigheden moeten overleven - of het nu modder, sneeuw of zand is.

De bediening laat ook niets te wensen over. Alle knoppen en regelaars zitten precies waar ik ze verwacht. Ze kunnen worden verlicht en hebben bevredigende drukpunten. Er zijn verschillende aangepaste knoppen die ik afzonderlijk kan configureren. Ik heb bijvoorbeeld de nieuwe Action Priority toegewezen aan de M-Fn knop naast de ontspanner.

Zoeker en display: vooruitgang en achteruitgang

Het display van de R1 is een normaal "flippy screen" - het kan worden uitgeklapt en vervolgens gedraaid. Het is helder en scherp, maar met 2,1 miljoen pixels is het niet beter dan dat van andere camera's. Vergeleken met de EOS R3 is het scherm nog slechter. Het LCD-scherm van die laatste biedt 4,2 miljoen pixels. Geen idee waarom Canon een stap terug doet met zijn vlaggenschip.

De elektronische zoeker is een andere zaak. Canon heeft deze eindelijk naar de huidige stand van de techniek gebracht met de R1: 9,44 miljoen pixels bij 120 beelden per seconde en 0,9x vergroting. Geen black-out tijdens het fotograferen. Dit zijn dezelfde kerngegevens als de topcamera's van Sony. De zoeker van de R1 lijkt iets helderder.

Een prettige functie voor mij als brildrager: ik kan het zoekerbeeld verkleinen als mijn oog te ver weg is. Hoewel dit natuurlijk de resolutie vermindert. Als tussenweg verban ik de opnameparameters naar buiten. Hierdoor wordt het afbeeldingsvoorbeeld ook iets kleiner en wordt de compositie niet verstoord door getallen.

Autofocus: snel en nauwkeurig volgen

Voor mij heeft Canon de grootste vooruitgang geboekt met autofocus. Die voelt nu net zo snel en plakkerig aan als die van de Sony Alpha 9 III, mijn vorige benchmark. Als de Canon EOS R1 eenmaal iemand in zijn greep heeft, laat hij niet meer los. Zelfs niet als het onderwerp tussendoor bedekt is. Dit is mogelijk omdat de autofocus niet alleen gezichten en ogen herkent, maar ook ledematen en bewegingen. Het probeert de toekomst te voorspellen.

Als er maar één persoon in beeld is, is de hitrate in mijn korte test bijna 100 procent. Zelfs bij weinig licht maakt de EOS R1 vrijwel geen fouten. Zelfs als ik handmatig scherpstel op één van hen in een scène met meerdere mensen en de ontspanknop half ingedrukt houd, legt de focus ze betrouwbaar vast.

Nu kunnen andere camera's dat ook. De speciale functies van Canon zijn echter ontworpen om mij te helpen automatisch de juiste persoon vast te leggen. Als testscenario fotografeer ik een basketbaltraining. Het doel: ik wil zoveel mogelijk foto's van spelers met de bal. Omdat ze voortdurend wisselen, is dit een uitdaging.

Allereerst probeer ik de "Eye Control AF" uit. Deze volgt mijn pupil met sensoren op de zoeker. De camera stelt scherp waar ik ook kijk. Helaas is "Eye Control AF" nogal onnauwkeurig voor mensen zoals ik die een bril dragen. Gelukkig hoef ik, als ik tegelijkertijd gezichtsherkenning heb geactiveerd, maar ongeveer op één persoon scherp te stellen om het vast te leggen. Dat werkt goed. Tenminste zolang er niet meerdere mensen in een kleine ruimte zijn.

Het tweede wat ik doe is de "Actie Prioriteit" activeren. Deze moet de spelscène analyseren en zich richten op de speler met de bal. Soms werkt het en voelt het magisch.

De actieprioriteit werkt helaas maar in ongeveer de helft van de gevallen in mijn test. De uitsnede mag niet te breed of te smal zijn. Een halflange opname met drie tot vier spelers in beeld lijkt ideaal. Zelfs dan slaat de functie soms de plank mis. Zo vaak dat het mij in de huidige staat te onbetrouwbaar lijkt - in ieder geval voor basketbal. Misschien werkt het beter voor voetbal met het hogere contrast van een witte bal op een groen veld.

Derde keer registreer ik het gezicht van een bepaalde speler in de camera. Dan zet ik de "Geregistreerde personen prioriteit" aan. Het werkt fantastisch: zodra de speler in beeld verschijnt, stelt de camera betrouwbaar scherp op zijn gezicht. Dit is in een paar gevallen zinvol in een sportscène. De functie kan echter ook heel nuttig zijn in andere situaties. Bijvoorbeeld wanneer een belangrijke politicus spreekt op een conferentie en er andere mensen in beeld zijn.

Al met al kan ik de toegevoegde waarde van de speciale functies in hun huidige staat nog niet beoordelen. De ideeën zijn goed, maar de actieprioriteit lijkt me niet betrouwbaar genoeg. Professionals kunnen het zich niet veroorloven om een belangrijk moment te missen omdat de kunstmatige intelligentie een hapering heeft. In het dagelijks leven zouden ze daarom handmatig de gewenste persoon moeten blijven selecteren met behulp van de focuszone.

Snelheid: 2e plaats

Canon vertrouwt op een nieuwe gestapelde sensor voor de EOS R1. De exacte uitleessnelheid is niet bekend. Er wordt echter gezegd dat het rolluikeffect met een elektronische sluiter lager is dan met een mechanische sluiter. Dit betekent dat een golfclub in volle zwaai een beetje scheef wordt. Dit is waar de Sony Alpha 9 III met zijn globale sluiter een voordeel heeft. Maar zulke extreme situaties komen zelden voor.

Waar de concurrenten van Sony tot 120 beelden per seconde (FPS) halen, haalt de Canon EOS R1 "slechts" 40 FPS. Dit speelt in de praktijk ook vrijwel geen rol. Zelfs 40 FPS vult de geheugenkaarten razendsnel. Met een snelle geheugenkaart behoudt de camera de maximale snelheid voor 230 RAW beelden. De drie niveaus voor continu-opnamen kunnen nu worden aangepast - bijvoorbeeld naar 5, 15 en 40 FPS.

De nieuwe pre-release functie neemt beelden op, zelfs als de ontspanknop half wordt ingedrukt - en altijd de laatste 20 beelden. Afhankelijk van de continue opnamesnelheid duren deze langer of korter. Bij 40 FPS is dat een halve seconde. Deze waarde kan niet worden ingesteld, wat ik jammer vind. Ik zou bijvoorbeeld maar 5 of 10 vooraf opgenomen beelden willen hebben als ik fotografeer met 20 FPS. Meer dan dat leidt alleen maar tot onnodige gegevensverspilling.

Beeldkwaliteit: goede eerste indruk

Het voordeel van de conventionele gestapelde sensor: in theorie zou deze een betere beeldkwaliteit moeten leveren dan een sensor met een globale sluiter. Getest op de Sony Alpha 9 III is gebleken dat het nieuwe ontwerp de beeldruis en het dynamisch bereik elk met ongeveer één f-stop vermindert.

Ik kan de beeldkwaliteit van de EOS R1 nog niet definitief beoordelen. Wegens tijdgebrek en omdat de RAW bestanden nog niet geopend kunnen worden. De JPG's met standaard ruisonderdrukking maken een goede eerste indruk. Bij een ISO van 12 800 lijken de foto's me iets minder troebel dan met de Sony Alpha 9 III bij dezelfde gevoeligheid. Ik heb echter geen directe vergelijking met dezelfde scène.

De resolutie van de EOS R1 is met 24 megapixels laag volgens de huidige maatstaven. Canon denkt dat dit de sweet spot is tussen beeldkwaliteit en bestandsgrootte voor persfotografen. Ik durf te zeggen dat velen iets meer zouden willen. Een oplossing is Canon's nieuwe upscaling direct in de camera. Deze verviervoudigt de resolutie - in de R1 tot 96 megapixels. Er wordt beweerd dat het algoritme het beter doet dan externe software. Ik heb dit nog niet kunnen verifiëren.

Een soortgelijke functie is beschikbaar voor ruisonderdrukking. Canon gebruikt een soortgelijk "intelligent" algoritme als Lightroom. Hierdoor kunnen minder korrelige foto's direct in de camera worden berekend. Terwijl het resultaat in Lightroom een nieuwe RAW foto is, produceert de EOS R1 altijd een JPG. Dit beperkt de verdere verwerking.

Video: je hoeft je niet te verstoppen

De Canon EOS R1 is met zijn grote behuizing vooral bedoeld als fotocamera. De videofuncties hebben echter niets te verbergen voor andere hybride modellen. De krachtige chips verwerken ook 4K video's met 60 FPS volgens de oversampling methode van 6K. De camera schakelt pas over op line skipping bij 120 FPS. En dat alles zonder bijsnijden. De rolling shutter is extreem goed onder controle, zelfs met 4K oversampling bij 30 FPS.

De autofocus doet het ook uitstekend bij video's. Mijn eerste indruk: Canon lijkt Sony hier eindelijk te hebben ingehaald. Uitgebreide tests zullen moeten uitwijzen of dit ook geldt voor prestaties bij weinig licht en dynamisch bereik.

Eerste conclusie: een waardig vlaggenschip

Canon heeft de juiste prioriteiten gesteld. De grote maar lichte body van de EOS R1 ligt heerlijk in de hand, de bediening is tot in de puntjes doordacht en de zoeker is een van de beste.

Canon haalt Sony in als het gaat om autofocus: De R1 lijkt gezichten net zo goed te grijpen en vast te houden als de Sony Alpha 9 III. Daarnaast heeft Canon innovatieve ideeën met Action Priority en het verbeterde Eye Control AF. In hun huidige staat zijn beide functies echter niet betrouwbaar genoeg voor mij. Priority scherpstellen op geregistreerde gezichten werkte daarentegen wel goed in de korte test.

De gestapelde sensor van Canon is op dit moment misschien wel het beste compromis voor persfotografen. Het elimineert vervorming niet volledig zoals Sony's sensor met global shutter. De rolling shutter is echter zo goed onder controle dat deze alleen zichtbaar wordt in extreme situaties. De RAW continue beeldsnelheid van 40 FPS (de Alpha 9 III haalt 120 FPS) is ook prima. In theorie zou de EOS R1 een betere beeldkwaliteit moeten leveren, maar dat is nog niet te beoordelen. De enige vlieg die de EOS R1 in de weg zit, is de camera. De enige moeilijkheid: de resolutie van 24 megapixels staat extreme crops niet toe. Canon's upscaling-functie lijkt niet slecht te zijn. Maar het is geen vervanging voor een hogere native resolutie. Voor de rest laat de Canon EOS R1 een uitstekende eerste indruk achter.