"Een val is waarschijnlijker dan het winnen van de loterij"

Ik reisde naar Bern. De plaats waar meer aandacht en onderzoek wordt besteed aan valpreventie dan waar ook in Zwitserland. Bij de BFU, de Zwitserse Raad voor Ongevallenpreventie. Mijn gesprekspartner is Ursula Meier Köhler. Voor de foto hierboven zat ze op de bank met de teddybeer uit de huidige campagne. Ze is gespecialiseerd in valpreventie.

Ursula, wat is waarschijnlijker: dat ik een grote loterijprijs win of dat ik doodga door een val?

Ursula: Slecht nieuws: Een val, dat is waarschijnlijker. Maar ik heb ook goed nieuws.

Ah ja?

Je hebt geen invloed op de kans dat je de loterij wint. Maar je kunt een val wel voorkomen - of in ieder geval het risico aanzienlijk minimaliseren door heel eenvoudige maatregelen te nemen.

BFU - ongevallenbestrijding sinds 1938

De BFU wil het aantal ongevallen verminderen door preventie. Daarom doet de BFU al sinds 1938 namens het publiek wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken. Het werk van de BFU, die is georganiseerd als een particuliere stichting, wordt voornamelijk gefinancierd door een toeslag op de premie voor niet-beroepsgebonden ongevallenverzekeringen. Er zijn 1.200 "veiligheidsafgevaardigden" die namens de AAIB door heel Zwitserland reizen. Het AAIB zelf heeft 130 medewerkers. In het bestuur van de BFU zitten ook vertegenwoordigers van particuliere verzekeraars, die er natuurlijk belang bij hebben om het aantal claims zo laag mogelijk te houden.

Wat zijn ze?

Het klinkt eenvoudig, maar wat echt helpt is opruimen. Uit ons onderzoek hier bij de BFU weten we wat gevaarlijk is binnen onze eigen vier muren, ook al voelen we ons daar over het algemeen het veiligst. Feit is dat veel gevaren onder controle kunnen worden gehouden door dingen netjes te houden. Bij de ingang van het huis is het bijvoorbeeld de rugzak op de grond waarvan de riemen en banden struikelgevaar vormen. In de werkkamer thuis is het de oplaadkabel waarover iemand kan struikelen.

Maar is het een drama als je daar valt?

Gelukkig niet. Het loopt vaak slecht af, mensen lachen zelfs om het kleine ongelukje. Toch is het nauwelijks bekend dat vallen de meest voorkomende oorzaak is van ongelukken tijdens de vrije tijd in Zwitserland - zowel op reis als thuis. Elk jaar lopen alleen al thuis, in huis of in de tuin ongeveer 125.000 mensen letsel op door een val. Sommige hiervan leiden ook tot invaliditeit. En 1700 mensen sterven elk jaar door vallen thuis en in hun vrije tijd, en niet alleen ouderen. Onder de dodelijke slachtoffers bevinden zich elk jaar ook 80 mensen tussen de 17 en 64. Aan de ene kant zijn dit vooral menselijke drama's. Maar ze hebben ook een materiële kostprijs voor de maatschappij van 3,2 miljard frank per jaar.

Waar is het gevaarlijkst?

Hoewel de meeste valpartijen op de grond gebeuren, is het valrisico het grootst op de trap. Dingen die rondslingeren op een trede zijn hier gevaarlijk - zelfs als het alleen maar de teddybeer is die terug moet naar de kinderkamer. Het beste is om alles meteen terug op zijn plaats te leggen. En dan zijn er nog de mensen die hun ogen niet van hun smartphone kunnen afhouden, zelfs niet als ze de trap oplopen. In Zwitserland hebben we ook een probleem met de leuning, of eigenlijk met het niet gebruiken van de leuning.

Waarom is dit het geval?

Jongere mensen denken dat ze het niet nodig hebben. Anderen zijn bang voor virussen en bacteriën en raken het daarom niet aan. Er zijn veel redenen. Mensen gaan de leuning vaak pas gebruiken als ze niet meer anders kunnen. Of als ze al eens gevallen zijn op een trap en door de schok en pijn hebben geleerd om dat te doen.

Het zou voor iedereen beter zijn als er helemaal geen valpartijen waren.

Precies, als er helemaal geen valpartijen zijn, hoeven we ons geen zorgen te maken over de gevolgen. Daar profiteren we allemaal van, want de kosten van behandeling of verlies van werkuren na een val worden gedragen door de gemeenschap. Iedereen zou dus gemotiveerd moeten zijn om vallen te voorkomen.

Het is natuurlijk moeilijk om mensen in het hart te raken met het idee van preventie alleen en op vrijwillige basis?

Hoewel de cijfers voor zich spreken, hoewel de gevolgen pijnlijk zijn en hoewel het zo gemakkelijk zou zijn om vallen te voorkomen, is het inderdaad een moeilijk thema. We zwijgen vaak over vallen omdat we ons schamen. En zelfs vandaag de dag wordt vallen vaak afgedaan als een triviale zaak. Daarom vertrouwen we op campagnes die stof tot nadenken geven.

Zo, het werkte voor mij. Wat zouden de drie belangrijkste tips zijn die je me zou geven?

Ik ken je natuurlijk nog niet goed genoeg. Maar in het algemeen zou ik obstakels op de vloer opruimen. Hang jassen, rugzakken en tassen op, zet schoenen in de kast. Als je vloerbedekking hebt op parket of tegelvloeren, dan moet er antislip onder zitten. Trappen zijn veiliger met antisliptape om op te plakken.

Oké, genoteerd. Nog andere tips?

Valpreventie omvat zeker gerichte kracht- en balanstraining. Als je je spieren op peil houdt en je reactievermogen traint, is de kans kleiner dat je valt en als dat toch gebeurt, zijn de gevolgen over het algemeen minder ernstig. Je kunt het beste op je 30e beginnen, en ik zou zeggen dat het vanaf je 50e verplicht is.

Je innerlijke bastaard kan echter heel sterk zijn ...

Dat klopt, zo'n gedragsverandering is moeilijk te bereiken. Daarom is valpreventie voor ons al vele jaren een doorlopend onderwerp - en dat zal zo blijven.

De BFU heeft ambitieuze doelen: Op dit moment raken er jaarlijks 570.000 mensen gewond bij ongevallen buiten het wegverkeer en de sport, waarvan de helft thuis gebeurt. De BFU wil dat deze cijfers niet meer stijgen. Ook al groeit de bevolking, ook al neemt het aandeel ouderen toe en ook al zijn er weinig tot geen wettelijke eisen. Hoe moet dat in zijn werk gaan?Er is een gezamenlijke inspanning nodig - van ons allemaal. Er zijn overal hendels en hefbomen. We zouden vandaag al kunnen beginnen door altijd de leuning te gebruiken. Of verhuurders zouden trappen consequent kunnen voorzien van antislipstrips. Of schoenfabrikanten zouden hakken op de markt kunnen brengen die grip bieden bij de hielen, antislip zijn en er toch goed uitzien. Al deze voorbeelden laten zien dat het thema vallen nog niet zo belangrijk is als het zou moeten zijn. We moeten dus meer over vallen gaan praten.