Als je kind niet alleen het spel verliest, maar ook volledig zijn of haar humeur verliest
7-3-2022
Vertaling: machinaal vertaald
Elke familie kan je er wel het een en ander over vertellen: Een speelmiddag die harmonieus had moeten zijn eindigt in een driftbui en een slecht humeur omdat de zoon of dochter verloren heeft. De onderwijsadviseur Maya Risch onthult in een interview waarom verliezen geleerd moet worden en wanneer het goed is om je kinderen extra te laten winnen.
Eindelijk is het weer gelukt: de hele familie heeft zich verzameld rond de grote eettafel in de woonkamer. Bordspellen, snacks en drankjes staan klaar op tafel. Alles is klaar voor een gezellige spelletjesmiddag in het gezelschap van geliefden. En dan dit: na nog geen half uur verdwijnt de familie-idylle abrupt in het niets. Woedend veegt de zoon zijn speelstukken van tafel en rent gillend zijn kamer in. Het luide dichtslaan van de deur legt vervolgens de akoestische finishing touch aan deze zondagmiddag, die zo harmonieus had moeten zijn.
Klinkt deze beschrijving je bekend in de oren? Geen wonder: we kunnen allemaal wel een liedje zingen over spelrondes die eindigden in ruzies en slechte stemmingen omdat iemand in de ronde - in het ergste geval jijzelf - gewoon niet kon verliezen. Vooral als er letterlijk kinderen bij betrokken zijn, kunnen de gemoederen snel verhit raken. De reden: kinderen moeten meestal eerst leren verliezen. Maya Risch, opvoedkundige en moeder van twee tienerzonen, onthult in een interview waarom verliezen geleerd moet worden, of het oké is om je kinderen extra te laten verliezen en of ze zichzelf zou omschrijven als een goede verliezer.
Maya Risch, je hebt zelf twee zonen. Kunnen ze allebei even goed verliezen?
Maya Risch: Nee (lacht). Terwijl de jongste het gemakkelijker vond, kon de oudste moeilijk verliezen. Ik gebruik met opzet de verleden tijd, omdat dat het geval was toen ze kinderen waren. Ondertussen heeft mijn oudste ook geleerd te verliezen - vooral dankzij teamsporten.
Waarom zijn sommige kinderen beter in verliezen dan andere?
Ik denk dat verliezen is als andere karaktereigenschappen. Met andere woorden, iedereen heeft verschillende persoonlijkheidskenmerken. Dat ervaar ik ook in mijn werk als kleuterleidster. Aan de ene kant zijn er zeer competitieve kinderen, en aan de andere kant zijn er kinderen voor wie winnen eenvoudigweg niet zo belangrijk is.
Dat leidt tot de vraag in hoeverre het een gezonde ambitie is en op welk punt deze competitieve uiting een negatieve invloed heeft?
Juist, er is een gezonde ambitie die ons drijft om succesvol te zijn en doelen te bereiken. Het wordt ongezond als het verlangen om te winnen het doel van het leven wordt. Met andere woorden, als ons hele gevoel van eigenwaarde afhangt van het feit dat we altijd de winnaar moeten zijn.
Wat raadt u ouders ten zeerste af als een kind tijdens een wedstrijd tikt en boos wordt?
In het algemeen heb ik gemerkt dat ik als kleuterleidster veel beter met boze kinderen kan omgaan dan met mijn eigen kinderen. Dat komt omdat emoties ons sneller sterk bewegen in hechte relaties en wij ouders meer verwachtingen en ideeën hebben van onze eigen kinderen over hoe ze zich moeten gedragen. Als een kind tijdens een spel boos wordt, mag je hem of haar natuurlijk nooit uitlachen, uitschelden, devalueren, laat staan straffen.
.
Dus nogal geruststellend?
Het hangt ervan af wat ze daarmee bedoelen. Zinnen als "hé, het is maar een spelletje" maken het meestal erger, omdat het kind zich niet serieus genomen voelt. Want als een kind eenmaal boos is, kunnen we het niet meer bereiken met rationele argumenten. Het is nuttiger om het kind woorden te geven om zijn of haar gevoelens te benoemen.
Wat zou dan de juiste aanpak zijn?
Ook ik heb vaak niet optimaal gereageerd en zou een of twee dingen vandaag anders aanpakken. Het grootste probleem is de verwachting - namelijk dat het gezellig is met het gezin. Als dit samenzijn dan weer eindigt in ruzie, is de teleurstelling groot. Maar als we verwachten dat kinderen ook frustratie kunnen tonen en dat dat erbij hoort, staan we er beter voor.
Maar zelfs dan blijven driftbuien driftbuien. Wat is de juiste manier om je als ouder te gedragen?
Allereerst moeten we proberen als ouders rustig te blijven. Hier is onze eigen zelfregulering nodig. Rustig blijven is gemakkelijker als we ons ervan bewust zijn dat ons kind zichzelf nog niet goed kan reguleren en dat wij in zekere zin ook een bliksemafleiderfunctie hebben. In principe moeten we onze kinderen leren dat het oké is om te verliezen en dat ze daardoor niet minder waard zijn.
En hoe kunnen we dit concreet aan onze kinderen overbrengen?
Er zijn zeker veel manieren. Een manier zou kunnen zijn om op een rustig moment over winnen en verliezen te praten en onze houding duidelijk te maken. Namelijk dat beide deel uitmaken van het leven en niets te maken hebben met ons als persoon. Voor een deel is het gewoon geluk of pech wie er verliest.
Ungesund wird es dann, wenn das Gewinnen wollen zum Lebensinhalt wird.
Ik ben zelf een ellendige verliezer. Hoe belangrijk zijn ouders als rolmodellen?
Het is zoals alles: vooral jonge kinderen leren door imitatie, door veel van hun ouders te leren. Hetzelfde geldt voor het spelen. Als we verliezen en toch koel blijven, kan het een blijvende indruk maken op onze kinderen en hen een model geven van hoe het ook zou kunnen.
**Het is een geweldige manier om te leren.Is het goed om je kinderen extra te laten winnen? . Het hangt van verschillende factoren af, zoals het soort spel, de leeftijd of de situatie. Neem bijvoorbeeld voetbal: volwassenen zijn in alle opzichten superieur aan kinderen. Als we kinderen niet af en toe laten winnen, lopen we het risico dat ze hun zin om te spelen verliezen. Bij spellen waarbij het toeval een grote invloed heeft op winnen of verliezen, lijkt het me echter niet zinvol om je kinderen extra te laten winnen. In geen geval mag het motief voor "helpen" conflictvermijding zijn. Want verliezen moet en moet geleerd worden.Waarom eigenlijk? Naar aanleiding van dit interview stelde ik mijn 13-jarige zoon precies dezelfde vraag. Hij antwoordde dat je geen vrienden meer zult hebben als je niet geleerd hebt te verliezen. Daarin heeft hij gelijk. Kunnen verliezen betekent een hoge frustratietolerantie hebben en een goede zelfbeheersing. Kwaliteiten waarvan je in je leven steeds weer afhankelijk bent. Uiteindelijk gaat het erom je niet te laten ontmoedigen door nederlagen en tegenslagen en door te gaan. Het is ook fundamenteel gemakkelijker voor ons om ons met nieuwe dingen bezig te houden als we niet bang zijn om te falen. Het is niet nodig om bang te zijn om te falen.Je bent 20 jaar kleuterleidster geweest. Kunnen kinderen tegenwoordig beter of slechter verliezen dan vroeger? Het is moeilijk hierover een uitspraak te doen. Maar ik kan me goed voorstellen dat kinderen en pubers het tegenwoordig moeilijk hebben met verliezen. Wanneer het om verliezen gaat, is het niet gemakkelijk.Waarom? Digitalisering maakt mensen comfortabeler. We zijn eraan gewend dat veel dingen werken bij het vallen van een hoed - bij wijze van spreken met een druk op de knop. Dit kan de frustratietolerantie verergeren. Ik denk ook dat het mogelijk is dat veel computerspelletjes gebaseerd op beloningssystemen de ambitie van jongeren onevenredig kunnen stimuleren. Maar dat is meer een persoonlijk vermoeden.Apropos persoonlijk: Ben je zelf een goede verliezer? Hmm, dat hangt ervan af. Er zijn spellen waarbij ik eigenlijk meer moeite heb. Vooral in spellen waarin je moet vechten of hardnekkig moet onderhandelen - zoals het spel "Kolonisten". Ik speel veel liever spelletjes waarbij samenwerking en saamhorigheid vereist zijn. Bijvoorbeeld, het spel "Die Crew", waarin je samen een missie moet volbrengen, of het kaartspel "Hanabi", waarin je moet samenwerken. Want dat is waar spelen om draait: Samen een goede tijd hebben en de relatie koesteren.Herken je jezelf of je kinderen in bovenstaande situaties? Geen probleem: er zijn spannende en vooral leerzame boeken voor zowel kinderen als volwassenen over hoe je een betere verliezer kunt worden. Misschien is het hoog tijd dat ook ik me eens in dit onderwerp verdiep.
Maya Risch werkt als gezinsbegeleider, is Familylab seminarleider en boskleuterleidster. Ze woont met haar twee zonen en haar man in Zürich-Oerlikon.
Martin Rupf
Senior Editor
martin.rupf@digitecgalaxus.chTwee keer vader, derde kind in het gezin, paddestoelenplukker en visser, hardcore toeschouwer, half-Deense en wereldkampioen blunderaar.